Context
In maart 2020 startte de stad Antwerpen met de (her)opwaardering van de Vaartkaai. Uit een omgevingsscan bleek dat er een zeer aanwezige sluikstort- en zwerfvuilproblematiek heerste. De plek was lange tijd een trekpleister voor zwerfvuil en sluikstort omwille van de verlaten aanblik en gebrek aan sociale controle.
Antwerpen startte samen met Mooimakers een project zwerfvuil en sluikstort op om deze problematiek aan te pakken. Met een geïntegreerde aanpak hoopte de stad de zwerfvuil- en sluikstortproblematiek hard terug te dringen. De openbare netheid bleek na de ingrepen alvast opmerkelijk verbeterd.
Een visuele weergave van dit project vind je onderaan deze pagina in de vorm van foto's en een video.
Aanpak
De zwerfvuil- en sluikstortproblematiek werd aangepakt volgens het vijfpijlerbeleid (intussen zespijlerbeleid) van Mooimakers.
Omgeving en infrastructuur
Er werden diverse infrastructurele en andere maatregelen ter opwaardering van het gebied opgenomen, om op die manier het desolate karakter aan te pakken en het sluikstortgedrag drastisch te verminderen. Het gaat over de opwaardering van de materiële omgeving die zwerfvuilgedrag kan uitlokken of begunstigen: leegstand, verloedering, anonimiteit en allerhande vormen van schade en verwaarlozing.
- De omgeving werd opgefrist met street art (die zorgt voor meer bezoekers en dus meer sociale controle). Op termijn zullen deze werken opgenomen worden in de Street Art Antwerpen toers. Er werden meer dan 45 glow in the dark pictogrammen voorzien die de stad Antwerpen ook gebruikt in het kader van sluikstortcampagnes. Deze lichten op wanneer het donker is.
- Er werd verlichting geplaatst langs het fietspad zodat het gevoel van sociale controle en veiligheid vergroot werd. De fietsinfrastructuur werd eveneens onder handen genomen.
- In juni 2020 vond een grote opruimactie door de stadsdiensten plaats, waarbij 31 ton afval werd verwijderd. Tweewekelijks passeert een veegwagen om het terrein verder proper te houden.
- Daarnaast werd de publieke ruimte ingericht. Er werden zitbanken geflankeerd door vuilnisbakken geplaatst om een ontmoetingsplek te creëren met een uitzicht op de Haven van Antwerpen.
Sensibilisering en communicatie
Er werd gebruik gemaakt van communicatie die tot een mentaliteitswijziging en gedragsverandering moet leiden. Die met andere woorden duidelijk maakt dat afval achterlaten maatschappelijk onaanvaardbaar is. Het ging hier concreet over nadarbarelen en infoborden (zie hierbeneden). Deze borden bleven maar enkele weken staan en zijn intussen weer verwijderd. Op die manier wordt vermeden dat de borden zelf zwerfvuil zouden worden. Op de planning staat ook nog het aanspreken van hondeneigenaars i.v.m. de hondenpoepproblematiek.
Ook werd er de nodige persaandacht besteed aan het project en de inwoners werden op de hoogte gebracht via een info-brief.
Participatie
De buurt wordt regelmatig opgeruimd.
- De bedrijven in de buurt werden aangesproken om hun site op te ruimen en te verfraaien.
Handhaving
Het sluitstuk van elk beleid.
- Om handhaving te ondersteunen werd er een extra camera geplaatst. Zo wordt de volledige omgeving in beeld gebracht.
- Het toezicht werd ook intens verhoogd. In juni 2020 bezochten toezichters dagelijks het terrein. Zeker i.v.m. zwerfvuil is sociale controle door inwoners of andere betrokkenen zoals bijvoorbeeld gemeenschapswachten zeer belangrijk.
Metingen en resultaten
Het resultaat van de bovenstaande inspanningen werd door een zgn. straatbeeldmonitor gemeten. Een straatbeeldmonitor is iemand die de straten van de stad op properheid controleert en daarna de resultaten van zijn metingen in kaart brengt. Op basis van die gegevens kunnen de straatveegploegen efficiënter worden ingezet. Dit gebeurt aan de hand van beeldmeetlatten.
Maandelijks werden er metingen via de straatbeeldmonitoren gedaan (met uitzondering april 2020 door coronamaatregelen). Deze cijfers toonden aan dat de algemene score voor zwerfvuil positief evolueerde na de start van de metingen in maart. Al blijven er wel een paar knelpunten die extra aandacht nodig hebben. Voor sluikstort is er eveneens een positieve evolutie maar net zoals bij zwerfvuil in het groen zijn er nog een aantal bermen waar sluikstort ligt.