In juni 2020 werd een toenemende problematiek van sluikstorten gesignaleerd op de autosnelwegparking in Peutie (E19). Deze problematiek sleepte al een langere tijd aan op deze locatie. Alle betrokken actoren gingen daarom samen op zoek naar structurele oplossingen. Tijdens het overleg werd besloten om de parking in de rijrichting van Antwerpen prioritair aan te pakken. Op de parking rijrichting Brussel waren reeds enkele camera’s aanwezig waardoor de problematiek daar minder groot was.
 

Doelstelling

Het project stelde volgende onderzoeksdoelen:

• Sluikstorten verminderen door handhaving via cameratoezicht geflankeerd met sensibiliserende communicatie.
• De pakkans van sluikstorters verhogen.
• Een structurele samenwerking rond de aanpak van zwerfvuil en sluikstort opzetten tussen alle betrokken actoren.
• Impact meten van camera-inzet en flankerende communicatie.
   

Maatregelen
 

Cameratoezicht

In de eerste fase werden drie semi-verplaatsbare camera’s geïnstalleerd op de parking in Peutie, met focus op de berm en gracht waar de meeste en grootste sluikstorten plaatsvonden. In november 2020 werden de eerste drie camera’s geplaatst.

Na evaluatie in januari 2021 bleek dat het sluikstortprobleem grotendeels verschoof naar de zijde van de parking waar nog geen camera's hingen. In februari 2021 werden daarom twee bijkomende camera’s geplaatst aan deze zijde. Eén daarvan was een ANPR-camera. Die werd bij de uitrit geplaatst, waardoor die alle voertuigen via nummerplaatherkenning kon identificeren. De camera’s werden aan de aanwezige verlichtingspalen bevestigd en werkten op een batterij die ’s nachts opgeladen werd via de voeding van de verlichtingspaal. 

In overleg met alle handhavende actoren werd een zo optimaal mogelijke procesflow uitgetekend om met de camerabeelden om te gaan: 

• Stap 1: de camerabeelden werden systematisch bekeken door de federale wegpolitie en medewerkers van afvalintercommunales Interza en Incovo. Op basis van de beelden werden er bestuurlijke verslagen opgemaakt. 
• Stap 2: De geïdentificeerde nummerplaten werden dan door de federale wegpolitie gekoppeld aan de identiteit van de eigenaar van het voertuig. De bestuurlijke verslagen werden vervolgens verzonden naar de GAS-sanctionerend ambtenaar. 
• Stap 3: de sanctie werd ten slotte door de sanctionerend ambtenaar overgemaakt aan het lokaal bestuur waar het GAS-reglement van kracht is. Bij grotere sluikstorten volgde de federale wegpolitie de strafrechtelijke procedure via een proces-verbaal op basis van het Materialendecreet.

Daarnaast stelde het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) voor elke overtreding een schadedossier op om de opruimkosten te vergoeden. Om in te spelen op de lange doorlooptijd van de GAS-procedure werd een kopie van de GAS-vaststelling en het schadedossier zo snel mogelijk verstuurd naar de overtreder.
 

Communicatie

Naast de camera’s werd een banner geplaatst met de boodschap “Vervuiler, u wordt gespot”. De banner bevatte ook een pictogram van een camera om zo ook niet-Nederlandstalige bezoekers te informeren.

De communicatiebanner werd tegelijk met de camera’s geïnstalleerd, om op die manier een maximale impact te bereiken vanaf de start van het proefproject. Daarnaast werd op de inrit van de parking een bord geplaatst waarop verwezen wordt naar de camerawet (een wettelijke verplichting). 

Effectmeting

Om de impact van de maatregelen te meten, werden een nul- en effectmeting uitgevoerd. De situatie zonder maatregelen (= de nulmeting) werd gemonitord van 1 oktober 2020 tot en met 9 november 2020. De effectmeting startte vanaf 10 november 2020 tot 1 april 2021. Volgende indicatoren werden gemonitord:

• Het gewicht (kg) van het opgehaalde afval, zowel correct gedeponeerd afval in de vuilnisbakken als sluikstorten in en rond de vuilnisbakken, werden gemeten. Hiervoor werd de vuilniswagen voor en na de ophaalronde gewogen op een nabijgelegen weegbrug. Het was echter niet haalbaar om een uitsplitsing te maken tussen correct gedeponeerd afval en sluikstorten. 
• Daarnaast werd het aantal bestuurlijke verslagen (GAS) en schadedossiers gemonitord. Per overtreding werden ook verschillende gegevens genoteerd zoals de hoeveelheid sluikstort en nationaliteit van de overtreder. Dit laat toe om een beter inzicht te krijgen in de problematiek en mogelijke oplossingen.

 

Resultaten

Het gewicht van het afval werd gemeten op basis van het nettogewicht van de vrachtwagen voor- en nadat het afval op de parking in Peutie (rijrichting Antwerpen) werd opgehaald. Het gewicht bestond uit zowel de inhoud van de vuilnisbakken (correct gedeponeerd afval en sluikstorten) en de sluikstorten die op de parking terug te vinden zijn. Er is dus geen uitsplitsing tussen het afval in de vuilnisbakken en sluikstorten.

In totaal werden er 74 wegingen uitgevoerd: 16 wegingen gebeurden in de periode zonder maatregelen (= nulmeting) en 58 nadat de maatregelen van kracht waren (= effectmeting). Vanaf februari werden de maatregelen bijgestuurd – van drie naar vijf camera’s – en kunnen we de metingen hierna beschouwen als een tweede effectmeting.

Vanaf de implementatie van de maatregelen (november) kunnen we een significant dalende trend vaststellen. Na de plaatsing van de bijkomende camera’s (februari) daalt de curve verder:

Uit de metingen blijkt dus dat het plaatsen van camera’s een positief effect heeft op het opgehaald gewicht afval op de parking. Er wordt gemiddeld 6 ton afval per maand minder opgehaald tijdens de maanden waarin de maatregelen van kracht zijn. Er kon om praktische overwegingen echter geen opsplitsing gemaakt worden tussen het afval in de vuilnisbakken en de sluikstorten op het terrein.  

111 GAS-PV's

Er werden 111 bestuurlijke verslagen GAS opgemaakt in de periode van half november tot 5 april 2021 (gemiddeld 22 per maand). Tot nu toe werden er in 26 dossiers een geldboete opgelegd door de sanctionerend ambtenaar. Er werden gedurende de proefperiode gemiddeld 18,5 GAS-verslagen per maand opgemaakt.

Verschuiving problematiek naar naburige hotspots?

In het kader van het proefproject werden er geen specifieke hotspots gemonitord waar een verschuiving van de problematiek zou kunnen optreden. Vanuit de verschillende stakeholders werd er wel op gewezen om toe te zien op een mogelijke verschuiving van de problematiek. 

De sluikstortcijfers van de afvalintercommunales Interza en Incovo werden geraadpleegd om na te gaan of er in de nabije omgeving een significante stijging van sluikstorten vast te stellen is die in verband gebracht kan worden met het proefproject. Uit deze sluikstortcijfers blijkt dat er geen significante stijging is in de nabije (Vilvoorde en Steenokkerzeel) en ruimere omgeving (werkingsgebied van Interza en Incovo) vanaf het eerste kwartaal in 2021. 

Er kan dan ook geconcludeerd worden dat er op basis van de beschikbare sluikstortcijfers er geen verschuiving van de problematiek wordt vastgesteld.
 

Vervolg

Na afloop van het project en met de positieve resultaten in gedachten, plaatste AWV aansluitend camera's in eigen beheer en zetten de partners op het terrein het cameratoezicht verder.