Hoewel steeds meer Vlamingen opruimacties doen en we thuis uitstekend sorteren, blijft zwerfvuil op bepaalde plekken toch nog een doorn in het oog. De parking van een buurtwinkel kan zo'n zwerfvuilgevoelige locatie zijn. Peuken, kassabonnetjes en drankverpakkingen belanden nog te vaak naast de vuilnisbak in plaats van erin.

Mooimakers werkte daarom in samenwerking met 6 buurtwinkels een integrale zwerfvuilaanpak uit. Daarnaast lag er ook een belangrijke focus op het buitenhuis sorteren van het afval. Deze integrale aanpak wordt weergegeven in een handig draaiboek. Hier geven we in grote lijnen het draaiboek weer. Een printversie kan je onderaan deze pagina downloaden.

Analyse: situatieschets en problematiek

Alvorens tot actie over te gaan, is het belangrijk om de situatie, de betrokkenen en de problematiek in kaart te brengen. Bekijk hier in de eerste plaats ook naar jezelf.

De aanpak van zwerfvuil begint bij de bron. Naast de persoon die het veroorzaakt, is vaak ook het item op zich de oorzaak. Mensen krijgen nog te vaak dingen mee waar ze eigenlijk niet om vragen, die ze vrij snel als nutteloos beschouwen. Zaken die men onbewust of bewust achterlaat in de winkelkar of op de grond, vermijd je dan ook best.

Welke zaken breng je daarnaast best in kaart:

• Breng de parking en de omgeving in kaart.
• Spreek af met het lokaal bestuur wie welke verantwoordelijkheden heeft.
• Stel een zwerfvuil-vrij winkelbeleid op en betrek je personeel.
• Breng de situatie rond het sorteren en het zwerfvuil op het terrein in kaart. 

Aan de slag

Na de analysefase kan er aan de slag gegaan worden met de verzamelde informatie:

• Stel een engagementsverklaring op en laat deze tekenen door de betrokken partijen.
• Sorteer het afval.
• Probeer zelf afval te vermijden. Sta als buurtwinkel even stil bij je eigen verpakkingen en bij wat je meegeeft met de klanten.
• Stel een sorteer- en zwerfvuilpreventiebeleid op en communiceer dit naar je klanten.

Aanpak zwerfvuil

Preventie 

Inzetten op preventie doe je door ervoor te zorgen dat afval minder zwerfvuilgevoelig wordt  (bijv. de aanhechting van het dopje aan kleine petflessen) en door de instroom van eenmalige wegwerpverpakkingen en andere afvalstoffen te verminderen (bijv. herbruikbare groentenzakje). Minder zwerfvuilgevoelige producten komen op de markt. Het gaat om het vermijden en verminderen van (éénmalige) verpakkingen in de openbare ruimte en de instroom van andere afvalstoffen die gevoelig zijn om in het zwerfvuil terecht te komen. 

Bekijk in overleg met buurtwinkels hoe ze hun producten (meer) afvalvrij kunnen aanbieden.  

• Laat hen met een affiche aanduiden dat eigen verpakkingen van klanten welkom zijn. Stimuleer handelaars om vb. korting aan te bieden als klanten hun eigen bokaal, doosje, … meebrengen. 

• Geef extra’s zoals een kasticket, servetten, winkelzakje, sausjes… enkel mee als de klant er expliciet naar vraagt. 

• Stimuleer handelaars om herbruikbare verpakkingen te koop aan te bieden (vb. herbruikbare boordjesverpakking in een broodjesbar). 

• Bundel afspraken in een charter en neem regelmatig contact op om de uitvoering van geplande acties op te volgen. 

Communicatie

Het is belangrijk om eenduidig en herkenbaar te communiceren, en dat op een positieve manier die aanzet tot het juiste gedrag.

Mooimakers biedt een basis retailpakket aan. Zo kan je tal van communicatiemateriaal gratis bestellen via de webwinkel.

Infrastructuur

Ook het type vuilnisbak is van belang. Ook hier spelen uniformiteit en duidelijkheid een belangrijke rol. Kies voor afvaleilanden, met minimum de fracties restafval & pmd. Deze fracties kent de burger van thuis en het vormt de eerste stap naar buitenhuis sorteren.

Omgeving en participatie

Vuil trekt vuil aan. Een nette omgeving is van belang om (de aangroei) van zwerfvuil te voorkomen.

• Vermijd volle vuilnisbakken, zo vermijd je dat afval ernaast geplaatst wordt.
• Keer letterlijk voor eigen deur.
• Organiseer en neem deel aan opruimacties. Tijdens de Lenteschoonmaakactie van Mooimakers (maart – april) kan je klanten oproepen om mee op te ruimen.

Monitoring en evaluatie

Een project stopt niet bij het installeren van de communicatie en de afvaleilanden. Meten is weten. Daarom is het belangrijk per kwartaal data te rapporteren over selectieve inzameling en de toestand van aanwezig zwerfvuil.

Het uitgebreide draaiboek rond buurtwinkels vind je hier terug.