Karen is sportleerkracht bij kleuterschool GEKKO in Bonheiden. Ze is al jarenlang initiatiefnemer van Operatie Proper in de school. Samen met een paar collega’s zet ze de schouders onder een duurzaam schoolbeleid, en daar krijgt ook mooimaken een rol in.
Zwerfvuil rapen met kleuters
Nog voor de start van Operatie Proper gingen de kleuterklassen van de Gekkoschool al op pad om afval op te ruimen in de natuur. “Wij gaan vaak de natuur in, en vonden daar regelmatig afval. Zo kwamen we op het idee om een bolderkar om te bouwen tot afvalkar”, vertelt Karen. Daar gaat de school nog steeds mee op pad, maar ook het beleid rond zwerfvuil opruimen kreeg verder vorm. Zo werkten de leerkrachten een groeilijn uit. “We bouwen dat langzaam op. Instappers ruimen enkel afval op de speelplaats. In de eerste kleuterklas komt daar het padje langs onze school en het schoolplein voor de school bij. In de tweede kleuterklas gaan we ook opruimen op een extra locatie, en in de derde kleuterklas gaan we op pad met een groepje kinderen die er actief voor kiezen.” Ook over praktische punten dachten de leerkrachten na. Zo laten ze instappers enkel opruimen met handschoenen omdat de grijptechniek nog te moeilijk is. Vanaf de eerste kleuterklas mogen kindjes kiezen tussen handschoenen of grijper. “We hebben ook in onze bolderkar naast afval ook plek om onze grijpers op te bergen. Als we een drukke weg opgaan, dan laten we de grijpers in de kar zodat de kinderen handen kunnen geven. Maar ook als ze grijpmoe worden, kunnen we de grijpers opbergen om terug te wandelen.”
Gedragen engagement
Karen omschrijft zichzelf als een “warmmaker” binnen de school. Samen met de werkgroep ‘duurzaam leven’ worden alle kleuterleerkrachten bij Operatie Proper betrokken en op weg gezet om het onderwerp aan bod te brengen. “We starten elk schooljaar met een poppenkast rond dit thema. In de Gloob- en Teo-mobiel – Gloob en Teo zijn de mascottes van duurzaam leven – steken we een doos vol spelletjes en boeken voor de klas. Het engagement wordt ook tastbaar gemaakt. Elke klas krijgt een groot kartonnen hart waarop alle kinderen een duimafdruk zetten als teken van hun engagement. Deze harten worden in de inkomhal opgehangen. Wanneer we daar passeren, herinner ik de kinderen graag opnieuw aan hun belofte,” zegt Karen.
Ook in de leraarskamer hangen de 10 geboden rond duurzaamheid centraal op om de leerkrachten eraan te herinneren. De directeur van de kleuterschool is erg betrokken bij het project, vertelt Karen: “Hij gaat mee op de uitstappen naar het containerpark (zie onder), maar hij kijkt ook toe of er goed gesorteerd wordt op school, en duikt dus soms letterlijk de vuilnisbak in." Ook de meeste ouders zijn enthousiast over het project, en getuigen over hoe hun kinderen ermee bezig zijn. “Soms komen ouders me vertellen dat ze niet meer buiten kunnen gaan zonder afvalzak als ze in het weekend gaan wandelen.” Dat Karen ook persoonlijk erg gepassioneerd is door duurzaamheid, versterkt haar ambassadeursrol: “Ik ben zelf meter van enkele straten in de gemeente. Soms zien leerlingen en ouders me dus ook na de schooluren opruimen in de straat.”
Mini-containerpark en korte keten
Ook op andere manieren besteden Karen en haar collega’s aandacht aan het afvalthema: “We leren kinderen natuurlijk sorteren. Daar gaan we dit jaar nog extra op inzetten door duidelijke pictogrammen aan te brengen op de vuilnisbakken die in elke klas staan We voorzien ook picto’s van afval waar kinderen nog over twijfelen. Denk maar aan lege lijmstift bijvoorbeeld.” Op school is er ook een mini-containerpark waar de leerkrachten tot zeven soorten afval sorteren. “Dat brengen we een viertal keer per jaarnaar het grote containerpark. Drie kinderen uit het mooimakersgroepje van de derde kleuterklas mogen dan samen met de directeur en mij naar het containerpark. Dat is altijd een hele belevenis, en de kinderen zijn er trots op."
De principes rond duurzaamheid past de kleuterschool ook toe op verjaardagen. Kinderen brengen zelf geen traktaties mee, maar maken samen iets lekkers en gezond in de klas. “We gaan lokaal ‘winkelen’ bij buren of boeren, te voet of met de fiets. Met appelen maken we appelmoes, met pompoenen soep, we bakken frietjes van de aardappelen van een aardappelboer van het dorp en maken een eiersalade van eieren. Zo leren kinderen meteen het verschil tussen een korte en lange keten.” Zo worden verjaardagen een creatief project waarmee de school heel veel verschillende leerdoelen combineert.
Leuke ideeën voor de kleuterklas:
- Maak een bolderkar om afval in de verzamelen, en voorzie ook plek voor je opruimspullen.
- Teken een groeilijn uit voor opruimen met je kleuters. Denk na over wat je wil doen met jonge kleuters en oudere kleuters.
- Breng duidelijke pictogrammen aan op je vuilnisbakken en stem ze af op het afval dat je in de vuilnisbak terugvindt.
- Verbind verschillende lesdoelen rond duurzaamheid met elkaar, bv. lokaal winkelen en afval vermijden.