Het internationale project Zero Waste Urban Parks loopt stilaan op z’n einde, maar de impact ervan is nu al voelbaar in parken van Mechelen tot Sevilla, van Lissabon tot Wrocław. Vier stedelijke parken en hun partnerorganisaties sloegen de handen in elkaar met één gezamenlijke ambitie: zwerfvuil terugdringen en duurzaam gedrag bij parkbezoekers stimuleren. Want zwerfvuil is geen lokaal probleem, maar een Europese uitdaging.
Tijdens het project werden er verschillende acties ondernomen. Hieronder enkele inspirerende voorbeelden.
Zero waste picknickzone
In het Grabiszyński-park in Wrocław werd geëxperimenteerd met een zero waste-picknickzone. Hier werden vuilnisbakken voor gemengd afval verwijderd, bezoekers kregen via infoborden de oproep om hun afval terug mee naar huis te nemen of ter plekke correct te sorteren. Voor warme barbecue-as werden aparte containers voorzien. Daarnaast werd snoeihout lokaal hergebruikt als zitmeubilair en structuren voor biodiversiteit. Via de “Zmieć Śmieć” (Sweep the Rubbish) app kunnen parkbezoekers die afval oprapen zelfs punten sparen voor gratis toegang tot de Japanse tuin. Ook nieuwe initiatieven zoals een educatief natuurcentrum en een gratis weggeefwinkel in samenwerking met een natuurbasisschool werden opgestart.
Educatie en gedragssturing
In Mechelen ging het Vrijbroekpark eveneens creatief aan de slag. Ze richtten een picknickzone zonder vuilnisbakken in, wat leidde tot minder zwerfvuil én meer bewustwording bij bezoekers. Het park investeerde zwaar in educatie en gedragssturing (‘nudging’): workshops, begeleide wandelingen en een inspiratiedag op 24 april brachten circulair beheer en gedragsinzichten tot leven. Tegelijkertijd werden interne processen verduurzaamd: de kantoren gingen digitaal, groenafval wordt gecomposteerd, medewerkers sorteren zorgvuldig, en zelfs hout van oude bomen krijgt een tweede leven als zitbanken, speelelementen of educatief materiaal — allemaal lokaal geproduceerd.
Opleiding, terreinbezoeken en workshops
In Tapada da Ajuda in Lissabon werd ingezet op opleiding van het personeel, terreinbezoeken en workshops rond duurzaamheid. Een interne focusgroep onderzocht de specifieke uitdagingen van het park en gaf richting aan acties zoals het inrichten van een afvalvrije picknickzone waar herbruikbare verpakkingen en composteren centraal staan. Ook werden educatieve wandelroutes, zonnepanelen, fietspaden en laadpalen samengebracht in de zogenaamde “ZWRoute”. Studenten hielpen bij monitoring, publiekscampagnes en het opzetten van zero waste-evenementen. Het park gaf zo ook mee vorm aan het Europese Zero Waste Parks Network, dat goede praktijken en kennis internationaal verspreidt.
Afvalambassadeurs
De medewerkers van de vier parken fungeerden als ‘afvalambassadeurs’ en namen hun ervaringen mee naar huis. Via internationale uitwisselingen leerden de partners van elkaars aanpak, en al die inzichten zijn nu gebundeld in een praktische gids voor andere steden en parken die zelf aan de slag willen met zero waste.
De resultaten spreken voor zich!
In sommige zones werd tot 9 ton restafval per jaar uitgespaard. Het project toont aan dat gedragsverandering mogelijk is, zeker als parkbeheerders, bewoners en bezoekers samenwerken. En hoewel het project formeel ten einde loopt, is dit pas het begin van een bredere beweging naar afvalvrije, gezonde en aangename stedelijke parken in Europa.