De strijd tegen zwerfvuil en sluikstort blijft een prioriteit voor vele lokale besturen, en dat het hele jaar door. Uit de cijfers van 2024 blijkt dat de meeste gemeenten niet enkel actief zijn tijdens de jaarlijkse Week van de Handhaving, maar continu inzetten op een propere leefomgeving. Door de jaren heen werd de handhaving op zwerfvuil en sluikstort steeds sterker verankerd bij de meeste lokale besturen in Vlaanderen.
Handhaving in 2024
Uit de Vlaamse beleidsmonitoring, via de online bevraging Gemeentelijk afval-, materialen- en bodembeleid, blijkt dat meer en meer gemeenten optreden tegen zwerfvuil en sluikstort via het politiereglement.
- In maar liefst 259 steden en gemeenten in Vlaanderen maakt de handhaving op zwerfvuil en sluikstort deel uit van het bredere beleid rond afvalgerelateerde overtredingen. Slechts een 33-tal gemeenten doen dit niet. Over de overige beschikken we geen informatie.
- Het GAS-reglement is veruit het meest gebruikte instrument (245 gemeenten) die lokale besturen hiervoor gebruiken. Dit gebeurt vaak in combinatie met een retributiereglement (117) of het materialendecreet (73).
- In 2024 werden maar liefst 27.209 GAS-boetes uitgedeeld door 212 gemeenten. Een serieuze toename ten opzichte van de jaren ervoor ((2023: 19861 GAS-boetes uitgedeeld door 203 steden en gemeenten, 2022: 17263 GAS-boetes uitgedeeld door 173 gemeenten, 2021: 12788 door 192 steden en gemeenten). 224 gemeenten beschikken over beëdigde GAS-vaststellers, terwijl 76 gemeenten hier nog geen gebruik van maken.
- De technologie van cameratoezicht speelt ook een steeds grotere rol om daders te betrappen: 221 gemeenten zetten camera’s in om sluikstorten op te sporen, tegenover 79 die dat niet doen.
De cijfers tonen duidelijk aan dat de handhaving op zwerfvuil en sluikstort structureel aangepakt wordt. Gemeenten zetten in op een mix van regelgeving, camera-inzet en boetes om overtredingen te bestrijden.
Het signaal dat Mooimakers nog eens wil benadrukken is dat een propere omgeving een permanente opdracht is en niet een tijdelijke actie. En dat handhaving het sluitstuk is van een integraal zwerfvuil en sluikstortbeleid, waar we samen op moeten blijven inzetten.
Ondersteuning Mooimakers en de OVAM
Mooimakers en de OVAM blijven lokale besturen ondersteunen zodat zij de minimale beleidsactie rond handhaving die uitgeschreven staat in het Lokaal Materialenplan kunnen verwezenlijken en dit op verschillende manieren.
- Via het delen van kennis via de kenniswijzer, infosessies en opleidingen deelt Mooimakers informatie over de handhaving op zwerfvuil en sluikstort
- Door de inzet van de OVAM handhavers
- Door structureel communicatiemateriaal aan te bieden om flankerend in te zetten bij handhaving.
- Door de organisatie van de Week van de Handhaving en de daarbij horende communicatiecampagne.