Week van de Handhaving van 6 tot 12 oktober in teken van extra controles en verhoogde pakkans.
Nooit eerder was de pakkans voor vervuilers zo groot: in 2024 werden in Vlaanderen maar liefst 27.209 GAS-boetes uitgeschreven voor zwerfvuil en sluikstort, een stijging van meer dan 37% ten opzichte van het jaar ervoor. Dat maakt Mooimakers bekend aan de vooravond van de Week van de Handhaving, die plaatsvindt van 6 tot 12 oktober. Tijdens deze week wordt extra ingezet op handhaving en bewustmaking om duidelijk te maken dat zwerfvuil en sluikstorten niet kunnen en daadwerkelijk bestraft worden. Dit jaar nemen 150 gemeenten in Vlaanderen deel aan de Week van de Handhaving. Handhaving vormt het sluitstuk van een integraal zwerfvuilbeleid.
Toenemende inspanningen tegen zwerfvuil en sluikstort
In 2024 schakelden lokale besturen nog een versnelling hoger in de strijd tegen zwerfvuil en sluikstort. Het aantal uitgeschreven GAS-boetes steeg met ruim een derde tot iets meer dan 27.200, verspreid over een recordaantal van 212 Vlaamse steden en gemeenten. Het aantal gemeenten dat actief handhaaft via een GAS-reglement nam toe van 233 in 2023 naar 245 in 2024. Dat is bijna 82% van de Vlaamse steden en gemeenten.
Steeds meer lokale besturen integreren handhaving structureel in hun aanpak: vorig jaar kwamen er 11 bij, bovenop de 248 die in 2023 al actief handhaafden. Daarnaast zet bijna 3/4 van de Vlaamse gemeenten camera’s in om overtreders te betrappen, met een stijging van 211 naar 221 gemeenten. Deze cijfers tonen aan dat de pakkans in Vlaanderen fors toeneemt en dat gemeenten vastberaden zijn om zwerfvuil en sluikstorten verder terug te dringen.
"De Week van de Handhaving toont elk jaar opnieuw hoe belangrijk het is dat we samen werk maken van een proper Vlaanderen. Handhaving tegen zwerfvuil en sluikstort is geen eenmalige actie, maar een permanente opdracht, waarbij lokale besturen, handhavers en burgers samen het verschil maken. Wie zich niet aan de regels houdt, moet weten dat er wordt opgetreden. Alleen zo krijgen we een schoon en verzorgd openbaar domein, vandaag én in de toekomst," vertelt Jo Brouns, Vlaams minister van Omgeving.
Een hardnekkig probleem
In 2023 werd niet minder dan 6.621,53 ton zwerfvuil ingezameld, wat als nulmeting dient voor de nieuwe doelstelling: een daling van 20% tegen 2030. Gemeenten nemen hierbij het voortouw en zijn verantwoordelijk voor 80% van alle inzameling. Deze cijfers bevestigen niet alleen hoe hardnekkig het probleem is, maar benadrukken ook het belang van blijvende inzet. Ook sluikstort vraagt daarbij de nodige aandacht.
In het kader van de Week van de Handhaving 2025 werden verschillende acties geregistreerd, verspreid over maar liefst 150 Vlaamse gemeenten. Het aanbod varieert van extra straatcontroles, de inzet van GAS-vaststellers en cameratoezicht op risicolocaties tot preventieve en sensibiliserende campagnes. De meeste acties worden georganiseerd door steden en gemeenten, maar ook afvalintercommunales en politiediensten nemen deel. Alles samen komen daarbij zo een 760 mensen in actie op het terrein.
Integraal zwerfvuilbeleid
“Het is positief om te zien dat de handhavingsinspanningen van de lokale besturen tegen zwerfvuil en sluikstort blijven toenemen. Hun inspanningen zijn onmisbaar en leveren zichtbaar resultaat op,” zegt Jan Verheyen, woordvoerder van Mooimakers. “Toch is de strijd tegen zwerfvuil en sluikstort nog niet gestreden. Het blijft onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om door te zetten en Vlaanderen stap voor stap schoner en aangenamer te maken.”
Mooimakers benadrukt dat handhaving één van de pijlers is binnen een breder integraal zwerfvuilbeleid. Even belangrijk zijn afvalpreventie, ondersteund door communicatie- en bewustwordingscampagnes die gedragsverandering stimuleren, en een doordacht beheer van publieke vuilnisbakken, aangevuld met gerichte opruimacties. Kordaat optreden blijft echter noodzakelijk wanneer andere maatregelen onvoldoende blijken.
Recent onderzoek naar daderprofielen bevestigt het belang van deze aanpak: de meeste Vlamingen ervaren de pakkans nog altijd als te laag, vooral hardleerse sluikstorters denken nauwelijks betrapt te zullen worden. Daarom zijn zichtbare controles en gezamenlijke acties essentieel. Door samen te werken met lokale overheden, politiediensten en intercommunales, streeft Mooimakers naar een blijvende gedragsverandering en een proper Vlaanderen voor iedereen.