Context 

In 2019 organiseerde Kortrijk in samenwerking met Mooimakers en afvalintercommunale IMOG de campagne Proper & Ko. Het eerste dat ze aanpakten waren peuken. Kortrijk wil een peukenvrije stad zijn. Ze lanceerden een integrale peukenaanpak om komaf te maken met de problematiek.  

Aanpak 

De integrale aanpak in Kortrijk was gebaseerd op de vijf pijlers (intussen zes pijlers):  

Participatie

De kick-off van de campagne vond plaats tijdens de Sinksenfeesten. Er werd een peukenraapactie georganiseerd om de omgeving proper te maken. Met 30 mensen werden er 3000 peuken geraapt in twee uur tijd. Met deze actie werd er een grote zichtbaarheid gecreëerd over hoe je je peuken correct moet weg gooien aan de 70.000 bezoekers van de Sinksenfeesten. 

De stad deed dit niet alleen. Alle mogelijke partners werden in dit verhaal betrokken. 50 horecazaken schreven zich in voor een groepsaankoop van diverse soorten asbakken, peukenpalen en peukentegels. Verder hingen horecabazen affiches uit of kleefden ze stickers. Wie dat deed, kreeg gratis zakasbakjes om uit te delen. Meer dan 120 horecazaken tekenden al in op deze actie. De directies van verschillende scholen zetten zich ook collectief in om zwerfvuil en sluikstort tegen te gaan in schoolomgevingen. 

Infrastructuur en omgeving

Kortrijk investeerde ook in de nodige infrastructuur: 30 nieuwe peukentegels, bovenop de bestaande 11 en 30 wandasbakken aan openbare gebouwen. Aan bepaalde vuilnisbakken op het openbaar domein werden in een eerste fase al 50 peukenkokers aan de zijkant gemonteerd.  

Communicatie en sensibilisering

In Kortrijk werd er ook actief gesensibiliseerd. Dit deden ze o.a. aan de hand van het bedelen van zakasbakjes die gericht werden uitgedeeld van juni tot eind augustus. Gemeenschapswachten, een straattheatergroep en medewerkers op evenementen (Sinksen, Kortrijk Koerse, Alcatraz en de Zomermarktjes ) bevroegen geïnteresseerden of ze al dan niet roken om ze vervolgens op te wijzen dat peuken op de grond gooien niet meer van deze tijd is. Vervolgens kregen deze een zakasbakje mee. Er werden 30.000 zakasbakjes verdeeld. Op deze evenementen werden er ook nadar- en/of herrasdoeken uitgehangen met het campagnebeeld. Inwoners en toeristen werden via de communicatiecampagne ‘peuk in de pocket’ duidelijk gemaakt waar ze hun peuk kwijt konden. De Riooltag ‘hier begint de zee’ versterkte de sensibilisering.  

Handhaving

Op handhaving werd eveneens ingezet als sluitstuk van hun integrale peukenaanpak. Ze ondernamen verschillende stappen om te kunnen handhaven op peuken.  

• Via een grote bevraging begin 2019 lieten 73% van de inwoners van Kortrijk weten dat ze vóór GAS-boetes waren bij het op de grond gooien van een sigarettenpeuk.  
• Er was overleg met de politiedienst zodat er één visie was over het beboeten van peuken tussen de stad en de politie en ook binnen de politiediensten.  
• Het politiereglement werd nagekeken. Kortrijk hoefde zijn politiereglement niet aan te passen.  
• De capaciteit om effectief te kunnen handhaven op peuken werd onderzocht. Bij de stad waren er verschillende GAS-vaststellers werkzaam en de groep werd recent nog vergroot. De GAS-vaststellers worden ondersteund door politieagenten. Zij zullen ook tijdens hun patrouilles verhoogde waakzaamheid aan de dag leggen voor deze vorm van vervuiling.  
• Kortrijk organiseerde in samenwerking met Mooimakers een opleiding om meer vertrouwen te geven bij het maken van vaststellingen op heterdaad. 
• De sanctionerend ambtenaar en de stad Kortrijk maakten ook afspraken over hoe er gehandhaafd zou worden. In Kortrijk spraken ze een boete af die varieert van 25 tot 55 euro, afhankelijk van de omstandigheden en het gedrag van de overtreder. Een alternatief zoals een peukenraapactie als gemeenschapsdienst is mogelijk. 

Monitoring

Kortrijk zorgde ook voor een goede monitoring om te kunnen meten of de vooropgestelde doelen behaald konden worden met de integrale peukenaanpak. 

Aandachtspunten 

• Integraal werken met handhaving als laatste stap 
• Tijdig overleg plannen binnen de verschillende diensten en alle diensten op één lijn krijgen 
• Terugkoppeling niet vergeten 
• Tijdsinvestering voor het uitschrijven van boetes correct inschatten 
• Er werden toch wel wat zakasbakjes in de vuilnisbakken of op het openbaar domein teruggevonden. Bij de overige 18 andere events waar ze bedeeld werden, werden er minder meegegeven aan de organisatoren. Het viel op dat op deze evenementen minder zakasbakjes op het openbaar domein aangetroffen werden.  

Evaluatie 

Sinds het invoeren van het peukenverbod vonden de stadsdiensten in de maand september de helft minder peuken op straat in Kortrijk. Er werden al 49 GAS-vaststellingen gedaan. Om het effect van de campagne te meten werden er op verschillende momenten tellingen gedaan. Voor de start van de campagne werden in juni een week lang peuken geteld op verschillende hotspots in de stad. In september werden hetzelfde gedaan. Daarna werd het gemiddelde van die dagelijkse tellingen vergelijken. Het aantal peuken op de hotspots daalde met 52 procent. 

Budget 

€18.000 

Meer informatie 

www.kortrijk.be/properenko