Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir zat de voorbije maanden rond de virtuele tafel met private en publieke partijen die een rol spelen bij het voorkomen en aanpakken van zwerfvuil. Eind vorig jaar maakte de OVAM bekend dat de hoeveelheid zwerfvuil in 2019 met 14% was toegenomen t.o.v. 2017. De Vlaamse doelstelling om in 2022 het zwerfvuil met 20% te doen afnemen, komt op die manier ernstig in het gedrang. Er werd besloten om een ronde tafel-conferentie te organiseren om bijkomende inspanningen op het vlak van preventie en handhaving te formuleren. Dit resulteerde uiteindelijk in een het Vlaams zwerfvuilcharter dat tientallen extra acties bevat. Sommige van deze acties zijn ondertussen al van start gegaan. In het najaar van 2021 volgt een eerste opvolgingsvergadering en zal nagegaan worden of de inspanningen vruchten afwerpen.
Het aantal partners in het zwerfvuilverhaal bestaat uit een grote diverse groep, van de verpakkingsindustrie en de voedings- en distributiesector, over de bouw en transportsector, tot de lokale besturen en andere Vlaamse overheden. Zij werden gevraagd om concrete acties op korte termijn naar voren te schuiven om de zwerfvuilproblematiek in te dijken. Enerzijds preventieve acties zodat het afval niet op de grond en in de natuur terecht komt en anderzijds meer handhaving, zodat overtreders gestraft worden. Deze acties komen bovenop de reeds bestaande afspraken met de verpakkingsindustrie.
Een greep uit de voorgestelde engagementen
De ronde tafelgesprekken resulteerden in tientallen bijkomende acties, waaronder:
- het aanstellen van 30 handhavers die specifiek op zwerfvuil zullen handhaven;
- afspraken omtrent sampling in de openbare ruimte;
- de invoering van een 25m perimeter rond horeca en handelszaken waarbinnen zij zelf dienen in te staan voor preventie en opruimen van zwerfvuil;
- de verdere uitrol van een zwerfvuil-applicatie in verschillende Vlaamse steden en gemeenten;
- het voorkomen van eenmalige verpakkingen bij webwinkels, maaltijdboxen, take away/delivery;
- opleidingen en communicatiecampagnes in verschillende sectoren zoals transport, bouw en landbouw;
- het faciliteren van de distributie van zakasbakjes;
- de verpakkingssector zorgt voor meer herbruikbare verpakkingen;
- werkstraffen over heel Vlaanderen voor het opruimen van het zwerfvuil in het kader van maatschappelijke participatie;
- het papieren kassaticket vervangen door het digitale;
- diverse handhavingsacties van lokale besturen, provincies, Agentschap Natuur & Bos, de Waterweg, …;
- …
Charter met harde engagementen
Na de ondertekening van het charter, zal elke partner van start gaan met de concrete uitvoering van zijn voorgestelde initiatieven. In het najaar volgt een tussentijds moment om de situatie te evalueren.
Gezien de evolutie van de zwerfvuilcijfers werd eerder al besloten de evaluatie van het verpakkingenplan van de Vlaamse Regering met een jaar te vervroegen naar 2022. De bijkomende engagementen zullen dus al op korte termijn effect moeten hebben.