Door een weldoordachte inrichting van het openbare domein aan de hand van goed geplaatste en efficiënt beheerde vuilnisbakken faciliteren we het gewenste gedrag, met name het weggooien van afval in de vuilnisbak. Een van de speerpunten daarbij is het vuilnisbakkenplan.  

Een vuilnisbakkenplan 

Een vuilnisbakkenplan bestaat uit volgende drie grote onderdelen:  

• De juiste vuilnisbak: in dit artikel lees je meer over de kenmerken van een goede vuilnisbak 
• Op de juiste plaats: in dit artikel lees je meer over de locaties waar je best wel of niet een vuilnisbak plaatst 
• De opvolging: in dit artikel lees je meer over hoe je je openbare straatvuilnisbakken kan opvolgen en bijsturen 

In dit artikel gaan we dieper in op de kenmerken van de juiste vuilnisbak. 

Kies een goede vuilnisbak 

Bij de keuze van een vuilnisbak hou je best rekening met verschillende criteria. Hieronder alvast enkele kenmerken die een goede vuilnisbak volgens ons moet hebben.  

 Een propere vuilnisbak 

• Kies vuilnisbakken die graffitibestendig zijn  
• Voorkom wildplakken door geribbelde zijdes of waarop je een eigen sticker kan kleven.   
• Reinig de vuilnisbakken regelmatig   

Eenvoudig in onderhoud  

Kies voor een gemakkelijk schoon te maken vuilnisbak.    

Een aantrekkelijke vuilnisbak 

Kindvriendelijke of sprekende vuilnisbakken maken afval weggooien speels en leuk. Kinderen maken er graag gebruik van en zetten zo hun ouders mee aan tot het juiste gedrag. Vooral in een speeltuin is zo’n vuilnisbak een slimme keuze.  

Uniform 

Kies in heel de gemeente hetzelfde type vuilnisbak. Zo herkennen mensen hem gemakkelijk.    

Verschillende volumes mogelijk 

Let er bij de keuze van het type vuilnisbak op of die bestaat in verschillende volumes.  

Opvallend 

Mensen die niet snel een vuilnisbak vinden, zijn geneigd afval op de grond te gooien. Laat vuilnisbakken opvallen door het juiste kleurgebruik, pictogrammen of een banner. Denk goed na over de juiste kleur: Kleuren hebben een belangrijke invloed op ons gedrag en stimuleren mensen om de vuilnisbak juist te gebruiken. Uit een onderzoek van Mooimakers blijkt dat grijs een geschikte basiskleur is voor vuilnisbakken omdat het universeel toepasbaar en neutraal is. Voor de verschillende fracties bij selectieve inzameling gebruik je best contrasterende kleuren met de juiste associaties, zoals blauw voor PMD. Deze contrasterende kleuren trekken de aandacht van mensen. Pictogrammen op de vuilnisbak zorgen voor nog meer duidelijkheid. Het eindrapport van deze kleurenstudie, met aanbevelingen, vind je hier terug.  

Met voldoende capaciteit 

• Overvolle vuilnisbakken schrikken gebruikers af. Ze willen niet het risico lopen om ander afval aan te raken.   
• Een rug-aan-rug opstelling of twee vuilnisbakken naast elkaar verhoogt de capaciteit.  
• Nog beter is een vuilnisbak met grotere capaciteit.  
• Wees proactief: verhoog bij evenementen of speciale gelegenheden tijdelijk de capaciteit.  Je weet waar de trekpleisters zich bevinden op je grondgebied, zorg dat er voldoende capaciteit aan vuilnisbakken is. Hiervoor kan je gebruik maken van verplaatsbare recipiënten.  

Met een aangepaste inwerpopening  

Een kleine inwerpopening voorkomt dat zakjes huishoudelijk afval in de vuilnisbak belanden. Kies niet voor té kleine inwerpopeningen. Dan kan het afval de opening blokkeren.  Pas de inwerpopening aan aan de fractie die in de vuilnisbak hoort. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een gleuf voor pizzavuilnisbakken. 

Duurzaam  

Kies voor een vuilnisbak die bestaat uit gerecycleerd materiaal.   

Gemakkelijk en ergonomisch te ledigen  

Zorg ervoor dat je de vuilnisbakken makkelijk kan leegmaken. Denk hierbij aan de ophalers en het onderhoud van de vuilnisbak. Het is bijvoorbeeld gemakkelijker om vuilnisbakken langs de zijkant leeg te maken, dan langs boven. Vermijd zware binnenbakken, die bemoeilijken de lediging.  

Met peukenrecipiënt

Voorzie een doofplaat voor sigaretten of een geïntegreerd peukenrecipiënt voor vuilnisbakken die in een rookzone staan.  Dat zet rokers ertoe aan om de vuilnisbak te gebruiken, nadat ze hun peuk hebben kunnen doven. In rookvrije zones is een peukenrecipiënt niet nodig. 

Met mogelijkheid om te communiceren  

Wil je communiceren op de bak zelf om bv. met afbeeldingen aan te duiden wat in de bak thuishoort? Dat is positief, maar zorg dan dat dit netjes kan. Kies voor een vuilnisbak die hierop voorzien is.   

Crash-vandalisme bestendig  

Kies een vuilnisbak die stevig verankerd kan worden en tegen een stootje kan. Zodat je misbruik kan voorkomen. 

Praktijkcases 

• Stad Turnhout installeerde zo pratende vuilnisbakken in de zomer van 2024. Zo wilden inwoners en bezoekers op een speelse wijze aanmoedigen om hun afval correct weg te gooien. Van ‘Heb je nog iets?’ tot ‘Bedankt voor deze fantastische donatie’ en zelfs een boer of applaus. Voetstappen op de grond leiden je naar de vier strategisch geplaatste vuilnisbakken. De pratende vuilnisbakken zijn ook duurzaam en kostenbesparend: ze werken op zonne-energie en sturen een signaal uit naar het stadspersoneel wanneer ze bijna vol zijn. 

• Een studie uit Rotterdam toonde eerder aan dat er in een frisgroene vuilnisbak of grijze vuilnisbak met groene stickers meer afval terecht kwam. de stad Antwerpen ging alvast van start met deze bevindingen in een proefproject. 
• In Genk gaven grondmarkeringen op de grond de afstand aan tot volgende vuilnisbak.  
• IDM plaatste zo 120 duo-vuilnisbakken op het openbaar domein.