De meeste hondeneigenaars ruimen trouw hondenpoep op, op het trottoir. Dat verloopt soms anders tijdens een wandeling in het bos, want een beetje extra bemesting, dat kan toch geen kwaad. Toch klopt die redenering helemaal niet. Te veel hondenpoep in de natuur is net een boosdoener voor onze biodiversiteit. Pieter Vangansbeke (bio-ingenieur bij Ugent) doet onderzoek naar de impact van de mens op de natuur en haar biodiversiteit. Hij vertelt ons hoe dat eigenlijk komt.
Te veel stikstof
Pieter Vangansbeke en zijn collega’s voeren onderzoek naar stikstofdepositie in de natuur. “We onderzochten al langere tijd de effecten van stikstof die uit de lucht komt vallen (vb. via landbouw of transport) maar vroegen ons af of ook honden hun impact hadden.’ Daarom startten ze een onderzoek in enkele Gentse natuurgebieden. Ze gingen na hoeveel honden er rondliepen en voor hoeveel stikstofdepositie zij zorgden via hun urine en uitwerpselen. Daar kwamen ze tot de verrassende vaststelling dat die veel hoger lag dan gedacht, en daar zit het probleem.
“Planten hebben stikstof en fosfor nodig om te groeien, maar als die in te hoge concentraties voorkomen, verstoren die de natuur. Stikstof en fosfor geven een natuurlijke bemesting en zorgen ervoor dat sommige planten heel snel gaan groeien (vb. distels of brandnetels) omdat zij optimaal gebruik maken van die voedingsstoffen. Zo concurreren zij andere planten weg die minder gebaat zijn bij stikstof en fosfor. Je houdt daardoor in totaal minder plantensoorten over. Bovendien zijn de planten die het snelst verdwijnen net de planten die bloeien, en die dus interessant zijn voor vlinders. Hondenpoep heeft dus niet enkel zijn impact op planten maar indirect ook op insecten, vogels en zo de hele voedselketen.”
In perspectief
Stikstof opent in Vlaanderen een breder debat, en dus rijst de vraag welk aandeel hondenpoep in deze problematiek inneemt. Pieter nuanceert: Veruit de grootste hoeveelheid stikstof komt uit de lucht via landbouw, industrie en transport. Dat is een groter probleem, omdat dat over grote hoeveelheden gaat en overal neervalt. Hondenpoep heeft vooral een heel lokaal geconcentreerde impact. Zo kan het dat langs de eerste meters van het wandelpad de concentratie stikstof soms hoger is dan wat uit de lucht komt vallen. Hondenpoep is één van de problemen in het stikstofdossier maar stelt zich vooral in stedelijke natuurgebieden waar veel honden komen wandelen.
Naast stikstof speelt ook fosfor een grote rol. Fosfor komt veel minder ter sprake, maar eigenlijk is het probleem even groot. Anderzijds kunnen we dit probleem bij honden beter aanpakken. “Fosfor is bijna uitsluitend te vinden in hondenpoep. Als die opgeruimd wordt, voorkom je al een heleboel. Stikstof daarentegen zit 50-50 in hondenpoep en hondenurine, en dat laatste is voor wandelaars natuurlijk veel moeilijker om mee te nemen. Daarom raden we ook aan om bij de ingang van een natuurgebied een hondentoilet te voorzien. Dat kan wel werken, want de meeste honden urineren bij het begin van hun wandeling.”
Koeien en vossen
Wat met andere dieren? Ook koeien of bosdieren zoals vossen doen hun gevoeg in natuurgebieden. Hebben die uitwerpselen dan geen negatieve invloed? “Het grote verschil is dat honden kunstmatige voeding krijgen met veel stikstof en fosfor in. Dat aandeel ligt veel lager bij planteneters zoals koeien die voornamelijk grassen eten. Bovendien brengen honden dat ook van buitenaf binnen, en is dat zo netto een extra bemesting. Dat is het grote verschil met vossen die zich voeden in het bos. Een vos eet bijvoorbeeld een muis, die zich op haar beurt voedt met insecten uit het bos. Dat is een gesloten eco-systeem. Met honden importeer je extra stikstof en bovendien in een hoge concentratie.”
Behalve stikstof schuilen er ook ander gevaren. Honden krijgen soms geneesmiddelen of antibiotica toegediend. Ook die hebben een negatief effect op de bodem. En er zijn ook honden die de parasiet Neospora met zich meedragen en die kan erg gevaarlijk zijn voor zwangere koeien die er in aanraking mee komen.
Wat kan je doen als hondeneigenaar?
- Laat je hond urineren voor je het natuurgebied binnenloopt, bij voorkeur bij een hondentoilet.
- Neem hondenpoep altijd mee, en deponeer je hondenpoepzakje correct in de vuilnisbak.
- Hou je hond aan de leiband. Zo zorg je ervoor dat de impact van de uitwerpselen beperkt blijft tot de zone langs het wandelpad. Bovendien heb je beter zicht op waar hondenpoep belandt. Los van deze argumenten is het voor de rust van bosdieren ook belangrijk honden aan de leiband te houden.