Situering 

In 2022 nam Mooimakers mensgericht designbureau Gelo onder de arm om een laagdrempelig, multi-inzetbaar instrument te ontwikkelen voor lokale besturen om zwerfvuil en sluikstort terug te dringen door op beleving te sturen. Het resultaat hiervan is de belevingsscan binnen de monitoringsmodule van Mijn Mooie Straat.

Verloop

De literatuurstudie bekrachtigde het idee dat de beleving van de omgeving een belangrijke impact heeft op zwerfvuil- en sluikstortgedrag. Op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten schetsten we een gefundeerd theoretisch kader waarbinnen we het nieuwe instrument zouden bouwen. We ontwikkelden een eerste concept voor de nieuwe toepassing en testten het uitvoerig op verschillende locaties in samenwerking met enkele lokale besturen. Tot slot gingen we aan de slag met de feedback van alle betrokken partijen met als eindresultaat: de belevingsscan.

De weg naar de belevingsscan in de context van de monitoringsmodule

Monitoringsmodule als basis

Mooimakers bouwde met de belevingsscan een extra functionaliteit binnen de monitoringsmodule van Mijn Mooie Straat waar lokale besturen gratis mee aan de slag kunnen. De monitoringsmodule ondersteunt lokale besturen om de impact van de maatregelen op projectlocaties met een zwerfvuil- of sluikstortproblematiek kwalitatief te monitoren. Na de aanmaak van een project en het ingeven van de nodige parameters binnen de monitoringsmodule kies je om al dan niet een belevingsscan in te vullen. De belevingsscan helpt lokale besturen om zwerfvuil en sluikstort terug te dringen door te sturen op het belevingsaspect van de omgeving.

Testfase

Een toepassing is altijd maar zo sterk als z'n gebruikers en de relatie die zij hebben tot de toepassing zelf.  Vandaar dat we enkele testcases doorliepen. We wilden de tool aftoetsen in zowel een landelijke als een stedelijke omgeving, en bij een zwerfvuil- of sluikstortproblematiek. Hiervoor klopten we aan bij: Landen, Hasselt en Geraardsbergen.

Hier leerden we van:

• Dat het invullen van de vragenlijst niet te veel tijd mag in beslag nemen (maximaal 30 minuten).
• Dat het idee en de vragenlijst zelf als heel goed ervaren werden. Het was een andere, verfrissende manier om naar de problematiek te kijken. Zonder de vragenlijst gaven deelnemers aan, niet dezelfde redeneringen te maken.
• Dat het uitvoeren van een belevingsscan overal, op elke locatie, toepasbaar is.

Na afloop van de eerste testen, verfijnden we de vragenlijst en gingen we verder aan de slag met de maatregelen op basis van de feedback van de drie testlocaties.

De vragen

Op basis van de geformuleerde antwoorden, komen suggesties in de vorm van maatregelen te voorschijn die een antwoord kunnen bieden op het probleem. 

De maatregelen

De toepassing combineert op een slimme manier ingrepen uit de omgevingspsychologie met de expertise van Mooimakers. De bedoeling is om op een behapbare en actiegerichte manier maatregelen op maat aan te bieden.  

Na het doorlopen van de scan worden de maatregelen geordend op basis van je antwoorden.

• Je kan de maatregelen ook ordenen door het aanvinken van de parameters binnen de voorziene filter- en sorteerfunctie van de toepassing in het tabblad maatregelen. Zo onderstrepen we ook het belang van een degelijke analyse en projectaanmaak vooraf.  
• Wanneer gebruikers doorklikken op "meer info" krijgen ze meer achtergrondinformatie en nuttige links naar de Kenniswijzer die de maatregel beter kaderen.  
• Het is ook mogelijk om in te schatten op welke pijlers van Mooimakers de maatregel van toepassing is.  

• We tonen de maatregelen altijd allemaal, maar geven ze wel weer in volgorde van belangrijkheid.  Dat gewicht wordt toegekend op basis van een vooraf bepaalde logica (zoals bijv. maatregelen die meer gewicht krijgen omdat ze meer van toepassing zijn bij die betreffende locatie). 
• Bijkomend is er de optie om zelf een maatregel toe te voegen aan de lijst, bijv. omdat ze meer van toepassing zijn in die situatie. Na goedkeuring stelt Mooimakers deze ook ter beschikking voor alle gebruikers van de monitoringsmodule. Zo kunnen er continue nieuwe succesvolle maatregelen toegevoegd worden. Het bijhouden van welke maatregelen in welke gevallen toegepast worden, en of die dan een positieve impact hebben op de metingen, kan mits gerichte analyse ertoe bijdragen dat het systeem slimmer wordt. 

Aan de slag met de belevingsscan 

Met de belevingsscan breng je de beleving van een bepaalde locatie in kaart en krijg je maatregelen voorgesteld die de beleving van die locatie kunnen verbeteren. 

Na de aanmaak van een project binnen de monitoringsmodule, kies je om een belevingsscan uit te voeren. Dit doe je door de vijftigtal vragen te beantwoorden. Na de analyse van je nulmetingen pas je één of meerdere maatregelen toe. Om vervolgens een evaluatie te maken van de toegepaste maatregel. Tot slot beslis je eventueel om bij te sturen door bijv. een bijkomende maatregel toe te passen, en naar gelang, het volledige project te analyseren of hieruit een rapportage te maken.

Bij het uitvoeren van een belevingsscan, zijn er een aantal kanttekeningen waar je rekening mee moet houden.

• Het ontwerp van de meting mag niet veranderen tijdens het project, anders wordt het interpreteren van een effectmeting na de nulmeting onmogelijk. Het ontwerp van de meting is onderdeel van het projectontwerp. Mocht je dit willen veranderen, moet je een nieuw project opstarten.  
• De belevingsscan is een facultatieve - en dus niet verplichte – stap in de monitoringsmodule. Door hem wel te gebruiken, krijg je meer gerichtere maatregelen. 
• De volledige lijst met slimme maatregelen is raadpleegbaar, zodat gebruikers zelf kunnen kiezen wat het meest nuttig en haalbaar lijkt om toe te passen.  
• Ook de toepassing van een cluster aan maatregelen wordt mogelijk.  
• De toepassing richt zich vooral op beleidsmensen en minder op operationele diensten of operationele medewerkers 
• Gemiddeld gezien wordt het invullen van de belevingsscan door zo'n 2 à 5 personen als een goed gemiddelde aanzien om een degelijk beeld te krijgen. De resultaten van de verschillende invullers worden dan als gemiddelde score weergegeven.