Bermen langs (gewest)wegen trekken heel wat zwerfvuil aan vooral op de onbebouwde en afgelegen stukken. Hieronder lees je hoe je het probleem integraal kan aanpakken:

Overleg met de wegbeheerder

Gewestwegen zijn de bevoegdheid van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). Om het zwerfvuilprobleem aan te pakken, zijn overleg en afstemming met die wegbeheerder cruciaal.

Infrastructuur

Goed ingerichte parkings of terreinen waar (vrachtwagen)chauffeurs een plek vinden om te pauzeren of te overnachten, kunnen het zwerfvuilprobleem helpen beperken.

• Voorzie voldoende, herkenbare vuilnisbakken die vaak genoeg worden leeg- en schoongemaakt. Ook asbakken, peukenpalen of -tegels zijn belangrijk.

• Reduceer de anonimiteit: goede verlichting, speeltuinen, een outdoor fitnessruimte…
• Uitbaters van wegrestaurants of tankstations kunnen worden betrokken bij het schoonhouden van de snelwegparkings. Ze kunnen bijvoorbeeld twee keer per dag een rondje maken en eventuele problemen melden aan de aannemer van dienst.

Omgeving

Een aangename en propere omgeving zorgt er ook voor dat er minder afval achtergelaten wordt. Uit onderzoek blijkt dat weggebruikers minder geneigd zijn om gebieden te vervuilen die als natuur aanvoelen.

• Door het gras op de bermen minder frequent en minder kort te maaien ziet de weggebruiker de berm als een stukje natuur en valt het aanwezige zwerfvuil minder op. Daardoor lijkt de omgeving schoner en heeft de weggebruiker minder de neiging om de berm te vervuilen. Dit gaat enkel op als dit inderdaad wordt gezien als een waardevol stukje natuur. Hoger bermgras zorgt daarentegen ervoor dat zwerfvuil minder zichtbaar is en minder accuraat kan worden geteld.
   
• Plant bloemen, die zorgen voor een mooier en frisser uitzicht.
   
• Heesters zijn dan weer geen goed idee, want daarin blijft meer zwerfvuil hangen.

Opruimen

Baken duidelijk af wie waar zwerfvuil opruimt en maak afspraken rond grijze zones (grachten, ruimte langs fietspaden…). Op die manier wordt de hele gemeente zwerfvuilvrij gemaakt.

AWV besteedt het opruimen van bermen uit aan een aannemer. Die communiceert op zijn beurt aan de gemeente wanneer de bermen worden opgeruimd en registreert de opgehaalde hoeveelheden zwerfvuil. Zo kan je als lokaal bestuur de opruimwerken beter opvolgen.

Het is ook mogelijk dat de gemeente een overeenkomst afsluit met AWV om zelf een stuk gewestweg te onderhouden. Nadeel is dat de overeenkomst inhoudt dat naast het opruimen van zwerfvuil en sluikstort de gemeente dan meteen ook de andere onderhoudstaken van deze weg op zich neemt. Daarentegen laat dit toe om deze locaties frequenter op te ruimen dan het AWV kan realiseren.

Hou rekening met volgende knelpunten:

• Op de gewestwegen primeert de vlotte doorstroom en veiligheid van het verkeer. Zorg er daarom voor dat de wegbestuurder niet wordt afgeleid tijdens opruimwerken of tellingen. Ruim bijvoorbeeld op buiten de spitsuren.
• Opruimacties met vrijwilligers kunnen op sommige locaties om veiligheidsoverwegingen niet.
• Zorg voor aangepast opruimmateriaal, zoals lange grijpers, om grachten langs gewestwegen op te ruimen.

Communicatie

Een manier om inwoners, passanten, toeristen en andere doelgroepen te sensibiliseren over zwerfvuil en sluikstort is het gebruik van bermborden. De plaats waar je je bermbord zet en hoe je de boodschap brengt, kan bijdragen aan het succes ervan.

Voorzie afstandspijlen tot aan de vuilnisbak zodat de gebruikers van de stopplaatsen duidelijk zien waar er zich een vuilnisbak bevindt.

Handhaving

Als alle andere infrastructuur- en omgevingsingrepen en sensibiliseringsacties niet gebaat zijn, kan er nog altijd over gegaan worden op handhaving op zwerfvuil en sluikstort langs de gewestwegen. Er zijn tenslotte veel locaties waar sluikstorten regelmatig terugkomt of veel zwerfvuil aanwezig is, de zogenaamde hotspots.

Tot deze hotspots behoren de parkings, maar evenzeer de anonieme locaties waar weinig sociale controle is. Dit zijn locaties bij uitstek om in te zetten op handhaving. Dit kan gebeuren door het inzetten van camera's of regelmatige controles uit te voeren. Op regelmatige basis voert het Agentschap voor Wegen en Verkeer de nodige controles uit.

Monitoren

Het Agentschap Wegen en Verkeer registreert niet apart de hoeveelheden zwerfvuil langs de gewestwegen. De gemeentes kunnen afspreken om de situatie langs de gewestwegen zelf te monitoren .

Het is belangrijk om een goed idee te krijgen van waar het afval afkomstig is dat langs de gewestwegen ligt: is het van voorbijrijdende auto’s, kinderen die naar school fietsen, wachtende vrachtwagenschauffeurs, auto’s in de file, bezoekers …? Op die manier kan je de acties meer afstemmen op de doelgroep.