Bij Mooimakers beschouwen we het vuilnisbakkenplan als dé basis om je infrastructuur in te richten in de strijd tegen sluikstort en zwerfvuil. Met deze aanpak kan je het aantal bijplaatsingen (=sluikstort) in en rond openbare vuilnisbakken verminderen. Zo reduceer je de hoeveelheid restafval in openbare vuilnisbakken. Door het vuilnisbakkenplan vermindert eveneens het aanwezige zwerfvuil in de stad, omdat het ervoor zorgt dat de juiste vuilnisbak op de juiste plek terecht komt. Maar dit plan heeft nog extra voordelen:

• Het werkt kostenbesparend door de vuilnisbakken efficiënter in te zetten (lagere ledigingsfrequenties).
• Het stadspersoneel wordt minder belast (en kan dus elders worden ingezet).
• De vlottere verkeersdoorstroom door de verlaagde inzet van ophaalwagens, zorgt voor een betere mobiliteit.

Een efficiënt vuilnisbakkenplan draagt dus bij tot de duurzame stad van morgen. 

Praktijkvoorbeeld Mechelen

Onder begeleiding van een coach van Mooimakers, doorliep de stad Mechelen zo'n vuilnisbakkenplan-traject. In onderstaand artikel lees je hoe ze het plan hebben aangepakt en welke resultaten het opleverde. Bekijk ook zeker de video onderaan dit artikel. 

Alles begint met een correcte inventaris

Een goed vuilnisbakkenplan begint met een correcte inventaris van de bestaande straatvuilnisbakken. Eens je weet waar ze zich bevinden en in welke staat ze zijn, kan je kijken naar de vullingsgraad ervan. In Mechelen werden op negen maanden tijd alle openbare vuilnisbakken fysiek op locatie geïnventariseerd. Dit gebeurde samen met de volledige groeninventarisatie 'on the field' op maar liefst 65 vierkante kilometer oppervlakte. 

Eens je alle informatie hebt verzameld, kan je concluderen welke vuilnisbakken sluikstort aantrekken, waar er dikwijls afval naast de vuilnisbak wordt geplaatst, of waar er amper iets in de vuilnisbak terug te vinden is.

Pas je plan aan o.b.v. die inventaris

In Mechelen meet het Team Openbare Netheid (kortweg: TON) vier keer per jaar wat en hoeveel er in de vuilnisbakken zit. Zo ontdekten ze dat in sommige vuilnisbakken maar liefst 45 % huishoudelijk afval gedumpt werd. En dat één op de vijf vuilnisbakken nauwelijks gebruikt werd. Met die informatie ging TON aan de slag en paste men het plan aan.

En met succes:

• Op twee jaar tijd is het aantal straatvuilnisbakken in Mechelen gehalveerd. Een aantal ervan werden vernieuwd of kregen een nieuwe bestemming.
• Dankzij het vuilnisbakkenplan is de vullingsgraad van de vuilnisbakken gradueel gemiddeld gestegen naar het streefdoel van 100% bij lediging. 
• Het aantal lege vuilnisbakken daalde van 29% naar 6%.
• In 2020 werd in Mechelen 30% minder restafval ingezameld op het openbare terrein. Een opmerkelijk cijfer dat werd behaald door de combinatie van minder restafval in de openbare vuilnisbakken én minder zwerfvuil opgeruimd door vrijwilligers en stadsdiensten. En dat in een jaar dat werd beheerst door corona.

Indien nodig: vuilnisbakken vervangen

Ook de vuilnisbakken zelf werden aan een grondige inspectie onderworpen. Vuilnisbakken die te oud, te klein of beschadigd waren, werden vervangen door grotere en meer zichtbare exemplaren. Zo vergrootte de stad het inzamelvolume per vuilnisbak met maar liefst 325%. Deze grotere vuilnisbakken werden voor een stuk ingegraven. Op die manier creëerde de stad meer opvangcapaciteit, zonder dat de vuilnisbakken te veel van de openbare ruimte moesten innemen. De maximale inbouwdiepte van deze vuilnisbakken werd zeer bewust gekozen tot 40 centimeter. Op die manier is er geen check nodig met de grondnutsleidingen.

Om te vermijden dat bijvoorbeeld huisvuil in de openbare vuilnisbakken terecht zou komen, werd de inwerpopening erg klein gehouden. Een grotere opvangcapaciteit wil immers niet zeggen dat de vuilnisbakken meer afval per gebruiker willen opvangen. 

Vuilnisbakken zelf moeten voldoen aan een aantal richtlijnen willen ze succesvol ingezet worden. Lees hier meer over de ideale vuilnisbak.

Een vuilnisbak die ingegraven wordt, is uiteraard minder makkelijk verplaatsbaar. Om te vermijden dat de nieuwe vuilnisbakken tijdelijk zouden moeten verhuizen bij openbare werken of dergelijke, volgde de stad de richtlijn van Mooimakers om de vuilnisbakken altijd minimaal 1,5 meter t.o.v. de private rooilijnen en minimaal 3 meter t.o.v. rooilijnen van de handelszaken te plaatsen.

Er worden ook geen vuilnisbakken in plantvakken geplaatst, wanneer de grondoppervlakte van de vuilnisbak groter is dan 5% van de grootte van het plantvak.

Resultaat: een duurzamere stad

In totaal gaan er na alle aanpassingen bijna 500 openbare vuilnisbakken op goed uitgedachte locaties in Mechelen staan. Hierdoor kunnen de ophaalroutes efficiënter worden ingepland, wat het duurzaam karakter van de Dijlestad alleen maar ten goede komt:

• Zo zullen er nog maar twee i.p.v. drie ophaalwagens nodig zijn voor het ganse grondgebied.
• De uitstoot en brandstofkosten van de ophaalwagens zullen dalen.
• Het verkeer zal vlotter verlopen doordat er minder oponthoud is door de vrachtwagens.
• Het stadspersoneel kan elders worden ingezet.
• De stad zal veel netter en properder zijn!

Het vuilnisbakkenplan is gebaseerd op een aantal algemeen geldende principes. Welke dat precies zijn, en hoe je ermee aan de slag gaat, vind je hier terug.

Wil je als lokaal bestuur zelf aan de slag met het vuilnisbakkenplan van Mooimakers? Lees hier hoe wij je daarmee graag helpen.

Wil je het vuilnisbakkenplan in je structureel beleid meenemen, maar kan je wel wat (financiële) ondersteuning gebruiken? Neem dan hier een kijkje!