Opzet

Deze module bevat maatregelen tegen zwerfvuil langs een snoeproute.  Hierbij wordt vertrokken van een integraal beleid dat stoelt op zes pijlers:   

1. Infrastructuur

2. Omgeving

3. Sensibilisering en communicatie

4. Participatie  

5. Handhaving

6. Preventie

Daarnaast beschrijft de module de impact van de opgenomen maatregelen en verwijst ze naar goede praktijkvoorbeelden. Deze module gaat over snoeproutes. Een snoeproute is een route die jongeren afleggen tussen de school, club of vereniging en haltes van openbaar vervoer, het park, omliggende snackzaken, winkels … Op deze route veroorzaken de jongeren zwerfvuil met verpakkingen van hun lunchpakket of van snacks die ze onderweg kopen. 

Monitoring van snoeproutes is het sluitstuk. Dit doen we om de netheid langs de snoeproutes op te volgen en te kunnen (bij)sturen.

In dit artikel staan we stil bij de pijler  participatie.

Pijler participatie

Behalve communiceren kan ook het betrekken van de leerlingen zelf tot een gedragsverandering leiden. Denk er ook aan om de horeca en winkels in de omgeving te betrekken. Afvalintercommunale Ecowerf ging met dit idee aan de slag. Het verhogen van het gevoel van eigenaarschap komt ten goede van de netheid van de omgeving.

Praktijkvoorbeeld: Lees hier hoe ze dit in Torhout aanpakken.

Scholen betrekken bij de aanpak van een snoeproute

Aangezien de doelgroep scholieren zijn, is het belangrijk om de scholen aan te spreken over dit project. Een goede samenwerking kan heel wat vruchten afwerpen en het project versterken. Volgende acties kunnen bijdragen tot een effectieve snoeproute-aanpak:

• Communicatie via het e-learningsysteem, nieuwsbrief of website van de school
• Deelname aan Operatie Proper 
• Lespakketten van Mooimakers
• Animaties Fost Plus (Ik zie wat jij niet ziet – 2^de en 3^de graad SO)
  (Quiz, rollenspel en/of debat over afval en zwerfvuil met gratis begeleiding)
• Leerlingen betrekken:
  • Werken rond duurzaamheid op school en zwerfvuil in en buiten de school met de leerlingenraad.
  • Leerlingen betrekken: bv. Communicatiecampagne laten uitwerken door de leerlingen: leerlingen maken zelf posters, filmpjes, fotoreportage, delen via sociale media
  • Leerlingen gaan op buurtonderzoek (bv. a.d.h.v. enquête bij buurtbewoners), houden een buurtschouw of opruimactie samen met de buurtbewoners
  • Leerlingen beantwoorden een adviesvraag over zwerfvuil, schrijven zelf een verhaal over zwerfvuil en bespreken onderling eventueel verschillende meningen/aanpak.
  • Adoptie van een gebied of vuilnisbak door een groep van leerlingen – eventueel personaliseren
• Handreiking samenwerken met scholen
• Handreiking scholen betrekken …. In Heerhugowaard

Ingang vinden in de secundaire school

Het is niet altijd gemakkelijk om een samenwerking rond zwerfvuil op te zetten in samenwerking met een school. Zeker middelbare scholen hebben vaak te kampen met andere problemen die als prioritair gezien worden ten opzichte van zwerfvuil buiten de directe schoolomgeving. Bekijk daarom hoe je de school aanspreekt. Hier alvast enkele tips:

• Ga indien mogelijk na of het zwerfvuil effectief door leerlingen veroorzaakt wordt en niet door bijvoorbeeld werknemers of buurtbewoners. Indien leerlingen van meerdere scholen hetzelfde openbare domein gebruiken, vermijd je best de discussie over leerlingen van welke school het juist gaat. Betrek alle scholen. Op deze manier kan vrees voor imagoschade opgevangen worden.
• Vaak gaat zwerfvuil op het openbaar domein veroorzaakt door leerlingen gepaard met andere problemen op het openbaar domein (overlast, alcohol- en druggebruik, spijbelgedrag). Het kan voordelig zijn om de uitrol van een aanpak van de snoeproute deel te laten uitmaken van een overleg met de school dat zwerfvuil overstijgt. 
• De technische coördinator, conciërge of MOS-coördinator zijn interessante contactpersonen binnen de school omdat zij meer betrokken zijn bij de problematiek dan de directie.
• Het kan helpen om de communicatie over het project te laten vertrekken van de bevoegde schepen.

Horecazaken en winkels betrekken bij de aanpak van een snoeproute

Ook de horecazaken en winkels kunnen betrokken worden. Zij kunnen posters of andere communicatie ondersteunen in hun zaak. Of organiseer een wedstrijd via ondernemers waarbij de winnaars een prijs in de vorm van een korting kunnen krijgen.

De ondernemers kunnen ook een stapje verder gaan en indien mogelijk hun producten (meer) afvalvrij aanbieden. Zo kan een zaak met een affiche aanduiden dat eigen herbruikbare verpakkingen van klanten welkom zijn, geen kasticket meegeven als ‘default option’ of kan een broodjeszaak zijn broodjes met minder verpakking verkopen.

Lange termijn

Met een snoeproute-aanpak beogen we een langdurige gedragsverandering. De leerlingen worden onbewust geleid tot het stellen van het juiste gedrag.  Eenmaal dit gedrag zich geïnstalleerd heeft en de leerlingen hun afval onbewust automatisch correct in de vuilnisbak gooien, wordt dit gedrag gewoontegedrag. Na de zomervakantie hervallen veel leerlingen in hun oude gedrag en zijn er ook nieuwe leerlingen die vaak het voorbeeld volgen van de oudere leerlingen. Daarom dat een jaarlijkse herhaling van bepaalde acties een goed idee is om een snoeproute effectief aan te pakken.