Situering

In het Vrijbroekpark in Mechelen spendeerden de medewerkers uren aan zwerfvuil opruimen. Tijd die ze beter kunnnen gebruiken voor hun kerntaken: het park omtoveren tot een prachtig groene plek en kinderen de natuur leren ontdekken. Ze wilden iets aan al dat afval doen. Hun ambitie is om tegen 2035 een volledig afvalvrij park te hebben.

Aanpak

In de zomer van 2021 werd de eerste afvalvrije picknicktafel in gebruik genomen.  De tafel werd gemaakt uit hout van omgewaaide bomen uit het park en er was geen vuilnisbak in de buurt. Het is de bedoeling dat iedereen zijn eigen afval weer mee naar huis neemt. Ze wilden mensen aansporen om op een duurzamere manier om te gaan met hoe ze eten, nl. afvalvrij.

Hier bleef het niet bij. Tussen 2022 en 2024 realiseerde het Vrijbroekpark maar liefst een vermindering van 9 ton restafval. In het voorjaar van 2024 maakten ze een stappenplan op. Het doel was drie populaire picknickplekken zo afvalvrij mogelijk maken. Hoe het team dat voor mekaar kreeg? Onder andere door bezoekers op een positieve manier attent te maken op het afval dat ze achterlaten. Zo vervingen de domeinwachters de vuilnisbakken van drie populaire picknickplekken door het bordje ‘Vuilbak met pensioen’.

Stap 1: afval tellen ronde 1

Samen met jobstudenten telden ze het afval op de drie plekken. Op woensdagen en zondagen, de drukste dagen van de week. Hoeveel afval zit er in de vuilbakken? Een bodempje of zijn ze stampvol? Hoeveel zakjes liggen er naast de vuilbak? Dat hielden we een aantal maanden bij in een overzicht.

Stap 2: vuilnisbakken met pensioen

In augustus 2024 haalden ze de vuilnisbakken van de picknickplekken weg. Ze vervingen ze door een bord met de tekst ‘vuilbak op pensioen’ en een qr-code. Die leidde naar een pagina met info over hoe ze het Vrijbroekpark tegen 2035 afvalvrij willen maken.

Stap 3: afval tellen ronde 2

Na een maand telden ze het afval opnieuw. Op de picknickplekken en in de vuilnisbakken in de omgeving. Ze waren aangenaam verrast: op het gras lag er minder afval dan bij de nulmeting, toen de vuilnisbakken er wel nog stonden. En de vuilnisbakken in de omgeving? Die zaten niet zoveel voller dan voordien.

Stap 4: half zoveel vuilnisbakken in het park

Intussen is het project afgesloten. De vuilnisbakken hebben ze niet meer teruggeplaatst. Ze werden niet gemist, want de meeste picknickers nemen hun afval nu gewoon weer mee. Meer nog: veel mensen hebben sympathie voor de beslissing.

De bezoekers gaven de medewerkers van het Vrijbroekpark het vertrouwen om nog een stap verder te gaan: van de 200 vuilnisbakken die het park rijk was, blijven er vandaag nog 70 over. Geen afvalbakken meer, alleen koppeltjes restafval en pmd. En ze tellen het afval opnieuw om met dat cijfermateriaal de bezoekers te overtuigen om mee te helpen aan een afvalvrij park. 

Zelf aan de slag?

Het vuilnisbakkenproject is slechts een deeltje van wat team Vrijbroek doet om het park afvalarm te houden. Samen met stadsparken in Spanje, Polen en Portugal lanceerde het Vrijbroekpark een inspiratiehandboek in het kader van het Zero Waste Urban Parks. Het zit propvol ideeën, 20 inspirerende voorbeelden en tips om zwerfvuil en afval te bannen uit je parken en domeinen.