Rust- of begraafplaatsen zijn anonieme locaties, waar weinig tot geen sociale controle is. De problematiek rond openbare netheid op deze rustplaatsen is tweeledig.  

• Enerzijds werkt de anonimiteit van de locatie sluikstorten in de hand. Sluikstorten op rustplaatsen gaat van het achterlaten van allerhande afval (huisvuilzakken, meubilair, restafval,…) op het terrein van de rustplaats tot het dumpen van huisvuil in de aanwezige vuilnisbakken. Om sluikstort in de kiem te smoren, kan camera-inzet soelaas bieden. Lees er hier meer over.  

• Anderzijds laten bezoekers van de begraafplaats allerlei afval achter. Dat gaat van bidons, flessen en bekers, die ze gebruiken voor het onderhouden van de graven tot verwelkte bloemen/planten en de verpakking ervan. Om in te spelen op achtergelaten afval kan je aan de slag gaan met je afvalrecipiënten. Alvorens dieper in te gaan hoe je dit moet doen, staan we even stil bij het wettelijk kader rond vuilnisbakken op een rust- of begraafplaats. 

Wettelijk kader 

Het beheer van rust- of begraafplaatsen gebeurt door de gemeentediensten. Het afval dat hier vrijkomt, valt dan ook onder de categorie eigen gemeentelijk bedrijfsafval. Wettelijk is bepaald dat je bedrijfsafval aan de bron moet sorteren. Afvalstromen die voornamelijk vrijkomen op rust- en begraafplaatsen zijn: 

• Groenafval 
• Glasafval 
• Harde plastics 
• Restafval 
• PMD 

Voorzie dan ook voor elk van deze stromen een apart recipiënt om de bezoekers aan te sporen om hun afval in de juiste bak te deponeren (dit kan in de vorm van een sorteereiland zijn). Gezien (eigen gemeentelijk) bedrijfsafval onderhevig is aan andere wetten dan huishoudelijk afval, kunnen begraafplaatsen non-conformiteiten krijgen als het afval niet correct gesorteerd is. 

• Om geen non-conformiteiten te krijgen, lijkt het aangewezen om extra maatregelen te ondernemen zoals extra communicatie. Zie ook verder bij de tips & tricks. 
• Daarnaast kan nasortering voor de ophaling een extra maatregel zijn om zeker correct gesorteerd afval aan te bieden. 

Voor vragen rond (eigen gemeentelijk) bedrijfsafval, kan je hier terecht.  

Wanneer er een openbare straatvuilnisbak op de begraafplaats zelf staat en bezoekers hiervan gebruik maken, wordt dit gelijkgesteld met huishoudelijk afval (en dus geen bedrijfsafval) zoals vastgelegd in 4.1.1 van VLAREMA. Deze straatvuilnisbakken zijn bestemd voor klein afval van consumptie on-the-go. Elk ander type van afval beschouwen we als sluikstort. Het is daarom belangrijk om in het politiereglement duidelijkheid te scheppen over wat een straatvuilnisbak is en wat hierin hoort en dit te communiceren naar de inwoners. 

Tips en richtlijnen

Hier geven we je enkele tips mee rond het plaatsen van afvalrecipiënten op rust- of begraafplaatsen. 

• Voorzie de juiste vuilnisbak op de juiste plaats. Denk bij het ontwerp, de (her)inrichting en het onderhoud van de rustplaats na over het volgende:  
• Welke afvalproblemen verwacht je? 
  • Welke afvalrecipiënten moet je voorzien? Lees zeker de informatie onder de noemer ‘Wettelijk kader’ hierboven. 
  • Waar kan je afvalrecipiënten plaatsen?  
  • Hoe ledig je de afvalrecipiënten en maak je ze schoon?  
  • Hoe kan je de rustplaats vegen?  
• Plaats de afvalrecipiënten   
  • Goed in het zicht zodat bezoekers ze vinden 
  • Zoveel mogelijk in de logische looproute van de bezoekers en richt de inwerpopening naar de looproute  
  • Op verwachte plaatsen  
  • Niet achter een hoek, haag of muur. Dit verkleint de sociale controle nog meer.  
• Plaats de afvalrecipiënten niet op de parking van de rustplaats, maar op de rustplaats zelf. De parking is immers een nog meer anonieme locatie met weinig sociale controle en trekt bijgevolg sluikstorten aan.  
• Zorg dat de afvalrecipiënten voldoende capaciteit hebben  
• Pas de inwerpopening aan aan de afvalfractie die in de vuilnisbak/afvalcontainer thuishoort.  
• Verhoog de capaciteit bij speciale gelegenheden. Plaats eind oktober – begin november (Allerheiligen en Allerzielen) extra tijdelijke afvalcontainers (voor het afval van bloemstukken en planten) en verwijder ze achteraf weer.  
• Communiceer duidelijk over de sorteerregels die van toepassing zijn op de rustplaats aan de ingang van de rustplaats en/of aan de vuilnisbakken/afvalcontainers. In het artikel communicatie tegen zwerfvuil op begraafplaatsen lees je hier meer over. 
• Gebruik pictogrammen om aan te duiden welke fracties in welke vuilnisbak/afvalcontainer horen. Zo maak je snel duidelijk waar welke fractie thuishoort.  
• Zorg dat de verschillende vuilnisbakken (afvalcontainers) voor elke fractie bij elkaar opgesteld staan – zet ze altijd in dezelfde volgorde.  
• Overweeg om de vuilnisbakken/afvalcontainers te verplaatsen of te verwijderen indien je aanhoudend sluikstort in of naast de vuilnisbak(ken)/afvalcontainer(s) aantreft.  
• Herstel beschadigingen aan de vuilnisbakken/afvalcontainers zo snel mogelijk.  
• Zorg voor propere vuilnisbakken/afvalcontainers – reinig ze regelmatig.  
• Hou de omgeving rond de vuilnisbakken/afvalcontainers proper.  
• Zijn bepaalde vuilnisbakken bijna altijd overvol? Eventueel kan je de ledigingsfrequentie of de capaciteit verhogen.   
• Worden bepaalde vuilnisbakken enkel door sluikstorters gebruikt? Verwijder ze dan en zet een communicatieboodschap op de plaats van de verwijderde vuilnisbak.