Situering

Maar liefst 41% van het aantal stuks zwerfvuil dat in Vlaanderen rondslingert zijn peuken. Het grootste probleem is dat je ze overal tegenkomt: op straat, in de natuur, op evenementen, in treinstations, langs snelwegen…en uiteindelijk in de zee. Over de schadelijkheid voor de natuur moeten we je waarschijnlijk niks meer vertellen.

Gezien deze problematiek zo groot is, reikt Mooimakers verschillende mogelijkheden aan om er voor te zorgen dat peuken niet meer op de grond belanden. Zoals advies geven om vuilnisbakken uit te rusten met een peukenrecipiënt of het inzetten van peukentegels, tot het ter beschikking stellen van allerhande sensibiliseringsmateriaal om rokers op de problematiek te wijzen. Nu kunnen we daar het stimuleren van het gebruik van zakasbakjes aan toe voegen.

In het voorjaar van 2020 organiseerde Mooimakers in samenwerking met het onderzoeksbureau Ipsos een onderzoek naar de effectiviteit van zakasbakjes. De resultaten van het onderzoek gaven aan dat er heel wat potentieel zit in dat kleine handige zakasbakje.

Onderzoeksconclusies

Het onderzoek gaf aan dat een zakasbakje een goed en relevant alternatief is als er geen ander recipiënt in de buurt is. 2 op 3 rokers bevindt zich tenslotte minstens één keer per week in de situatie waarbij ze hun sigaret niet in een asbak of vuilnisbak kunnen deponeren.​ Nochtans proberen rokers over het algemeen hun peuk correct te deponeren: 4 op de 5 peuken zouden correct in de asbak of de vuilnisbak belanden. Jammer genoeg geeft ook 41% van de rokers toe de peuk op de grond​ te gooien als er geen asbak of vuilnisbak in de buurt is.

Ongeveer de helft van de rokers kent het concept van zakasbakjes. Vooral via de media kennen ze het zakasbakje. Acties op evenementen zijn effectief bij 18 tot 54-jarigen; rokers van 55+ worden meer bereikt via de verkoopskanalen. Zij kopen de zakasbakjes ook vaker aan.​

Bij de rokers is er over het algemeen gezien een draagvlak voor het concept. Vooral dan bij vrouwen en ouderen. Bij de jongeren zal er meer moeite gedaan moeten worden om ze te overtuigen.  Ecologische overwegingen liggen vaak aan de basis van het draagvlak. De enige weerstand die er eventueel bij rokers is, komt door een lage vertrouwdheid met het concept en het idee dat de zakasbakjes onhandig zijn.

Het afgelopen jaar heeft 3 op 10 rokers een zakasbakje gebruikt. Er is echter nog veel potentieel bij niet-gebruikers. De meerderheid van de niet-gebruikers kent het concept nog niet, maar meer dan de helft van de niet-gebruikers staat er wel voor open. De barrières bij rokers die de zakasbakjes kennen, maar niet gebruiken is in de eerste plaats dat ze niet weten waar ze het kunnen verkrijgen.

​Gebruikers van zakasbakjes zijn er zeer tevreden over. Dit komt vooral door de gebruiksvriendelijkheid, het gemak de peuken op te bergen, de afsluitbaarheid en hoe lang men zo’n zakje kan gebruiken. ​Kritische geluiden horen we vooral over de geurhinder, het onderhoud en het aantal peuken die je erin kan bewaren.​

Zakasbakjes met een schuifsysteem en met de drukknop worden het meest gebruikt. De gebruikers hebben de zakasbakjes voornamelijk gekregen (71%) dus het is mogelijk dat deze versies het meest worden uitgedeeld.​

Aan de slag met de onderzoeksresultaten

Uit het onderzoek bleek dat slechts de helft van de rokers op de hoogte was van het bestaan van zoiets als een zakasbakje. Het concept is dus nog niet helemaal vertrouwd bij een grote groep rokers en ook al hebben ze er al van gehoord, ze zijn er niet echt mee vertrouwd. Ze weten dus met andere woorden ook niet wat de voordelen zijn. Belangrijk is dus dat de bekendheid van deze oplossing voor de peukenproblematiek verhoogd wordt en dat hierbij wordt ingespeeld op de voordelen van zo’n zakasbakje: 

• Het past in je broekzak
• Je kan er je peuk ten alle tijden in kwijt
• Je voorkomt natuurlijk dat je je peuk niet op de grond moet gooien.

Met andere woorden: je spaart de natuur van die vervuilende peuk.

Het onderzoek gaf ook mee dat de rokers die er wel gebruik van maken, overtuigd zijn van het nut er van. Het loont dus zeker de moeite om hier enige ruchtbaarheid aan te geven.

Om de vertrouwdheid van het zakasbakje te vergroten, kan je ze uitdelen of te koop aanbieden tijdens evenementen. Evenementen zijn tenslotte de ideale manier om jongeren te bereiken met zo’n zakasbakje. Voor andere doelgroepen is het belangrijk dat zakasbakjes meer aanwezig zijn in de verkoopskanalen. De rokers moeten tenslotte hun weg vinden naar het zakasbakje en dat is nu nog niet het geval.

Actie Mooimakers 2021

Begin 2021 werd er een proefproject opgestart in samenwerking met Unizo om de zakasbakjes te verspreiden via dagbladhandelaars. De resultaten van het onderzoek fluctueerden tussen de verschillende deelnemende dagbladhandelaars. De mate van promotie die de dagbladhandelaars zelf al dan niet voerden, waren een maat voor een al dan niet succesvolle verkoop. Een grootschalige communicatiecampagne ontbrak om het product beter te promoten.

Onderzoek daderprofiel zwerfvuil (2023) bevestigt onderzoeksresultaten 2020

In het onderzoek rond daderprofielen zwerfvuil valt op dat de gebruiksfrequentie van een zakasbakje hoog blijft onder rokers die er eentje bezitten en dat de algemene tevredenheid over zakasbakjes ook hoog blijft.  

22% van de bevraagden in de steekproef had de voorbije maand gerookt (n=1006). De meerderheid rookt producten die een peuk achterlaten. Als ze hun peuk achterlaten als zwerfvuil gooit de meerderheid hem in het rioolputje, minder gooien hem op de grond.

De 3 belangrijkste redenen die ze aangeven om hem op de grond te gooien zijn:

1. er is geen asbak in de buurt
2. het is een gewoonte
3. het wordt toch opgeruimd.

De 3 belangrijkste redenen waarom ze hem in het rioolputje gooien zijn:

1. er is geen asbak in de buurt
2. het is een gewoonte
3. de sigarettenpeuken vergaan binnen de kortste tijd. 

Het bijhebben van een zakasbak blijkt de belangrijkste reden om geen peuken op de grond te gooien.  

Op zoek naar een zakasbakje?

Wil je graag een zakasbakje kopen? Hier vind je een overzicht van mogelijke verkooppunten en leveranciers. Deze lijst is niet limitatief, maar bevat de namen van verkooppunten en leveranciers die hebben deelgenomen aan het proefproject rond zakasbakjes of ons in het verleden op de hoogte hebben gebracht van hun diensten. Mooimakers neemt geen standpunt in naar deze leveranciers en doet ook geen aanbevelingen naar kwaliteit of dergelijke.