Situering 

Afvalintercommunale IDM zet zich al verschillende jaren in voor de strijd tegen zwerfvuil. Jammer genoeg is zwerfvuil nog altijd aanwezig, zeker in de omgeving van secundaire scholen. Jongeren halen tijdens de middagpauze of voor en na schooltijd broodjes, snacks en drankjes in de nabijgelegen winkels. Helaas belandt een deel van die verpakkingen nog steeds op straat, de zogenaamde snoeproutes. 

Tijdens de handhavingsweek organiseren de gemeentes in het werkingsgebied van IDM i.s.m. de afvalintercommunale zelf preventieve zwerfvuilwandelingen. Voor de gemeente Lokeren was dit een herhaling van eerdere acties de afgelopen jaren, terwijl de gemeente Zelzate voor het eerst in 2025 deelnam. 

Doelstelling 

De doelstelling die IDM nastreeft is de netheid van de gekende probleemlocaties verbeteren. Maar zonder hier vooraf een zwerfvuiltelling te doen. Dankzij de input van handelaars, lokale besturen en burgers zijn deze probleemlocaties goed in kaart gebracht. 

Integrale aanpak

Infrastructuur 

Sinds de komst van het openbare vuilnisbakkenplan als onderdeel in het coachingstraject van Mooimakers (2017-2018) staan alle openbare vuilnisbakken op strategische locaties. Jongeren hebben daardoor mogelijkheden genoeg om onderweg naar school of tijdns de middagpauze hun afval correct weg te gooien. Is een vuilnisbak onverwachts vol, dan zijn er voldoende alternatieven op wandelafstand. 

Op de meeste ontmoetingsplaatsen wordt bovendien standaard ingezet op gescheiden inzameling van restafval en pmd. 

Positief is dat er jongeren zijn die hun afval terug meenemen in de boekentas of in de vuilnisbakken gooien op school. 

Communicatie 

De preventieve zwerfvuilwandelingen zijn een goed middel om jongeren te sensibiliseren.  

Ze kiezen bewust voor een positieve benadering tijdens het aanspreken van de jongeren: jongeren worden bedankt voor hun inzet op het vlak van openbare reinheid. De wandelingen worden georganiseerd: 

• bij de start van het nieuwe schooljaar,  
• tijdens de handhavingsweek,   
• in het voorjaar wanneer jongeren terug massaal buiten lunchen door het goede weer. 

Preventie en participatie 

Een succesvolle aanpak vraagt om samenwerking en bereikt de doelgroep het best via sensibilisatie uit verschillende hoeken: leerkrachten, schooldirecties, schepenen, medewerkers van de jeugddienst, GAS-vaststellers van IDM, gemeenschapswachters en politie.  

Steeds meer jongeren gebruiken een herbruikbare drinkfles en brooddoos, mede dankzij het beleid van de middelbare scholen die het gebruik van herbruikbaar materiaal opnemen in het schoolreglement. Dit sterke beleid is voor een stuk te wijten aan de deelname aan Operatie Proper. 

Wie toch kiest voor een broodje, kebab of pizza wordt aangemoedigd om het afval correct weg te gooien. 

Peuken horen eveneens niet op de grond. Rokende jongeren overtuigen we om peuken in de peukenzone van de vuilnisbak te deponeren. We promoten het gebruik van het zakasbakje op plaatsen waar er geen peukenrecipiënten staan: handig en milieuvriendelijk. 

Op die manier draagt iedereen zijn steentje bij aan een propere en leefbare omgeving. 

Handhaving als sluitstuk 

In Lokeren en Zele zorgen de gemeenschapswachten voor de handhaving. Wie betrapt wordt op het achterlaten van sluikstort of zwerfvuil – ook peuken – wordt geverbaliseerd.  

Daarnaast komen de gewestelijke GAS-vaststellers van OVAM regelmatig langs in onze vier gemeentes om inbreuken vast te stellen. Ze werken steeds anoniem. 

Jongeren reageren positief 

De meeste jongeren ervaren deze preventieve zwerfvuilwandelingen als een zinvol initiatief. Vele jongeren tonen goed gedrag en vinden het belangrijk om hun omgeving netjes achter te laten. Ze storen zich vaak zelf aan het zwerfvuil dat achterblijft. 

Een kleine groep blijft moeilijker te overtuigen, bv. rond het gebruik van aluminiumfolie of het idee dat anderen hun afval wel zullen opruimen. Als er al afval rondslingert, is de kans groter dat er na de middagpauze nog meer afval ligt.  

De impact die de verdwaalde peuk op ons milieu en gezondheid heeft, is ook niet bij alle jongeren gekend. 

Vooruitblik 

Bij de volgende edities sluiten de gemeentes Zele en Lochristi eveneens aan bij dit initiatief omdat ook daar het gedrag van de leerlingen uit middelbare scholen een impact heeft op de omgeving.