Peuken: een alomtegenwoordig probleem

Een enorm stuk van de 'zwerfvuiltaart' bestaat uit sigarettenpeuken. Als we gaan kijken naar het aantal stuks zwerfvuil noteren we dat 41% peuken zijn. Het is dus niet meer dan normaal dat ook een groot deel van anti-zwerfvuilcampagnes zich ertegen inzet. 

Het grootste probleem aan peuken is dat ze overal kunnen voorkomen: op straat, in de natuur, op evenementen, in treinstations, langs snelwegen… Er is dus ook geen sprake van één allesomvattende oplossing voor dit probleem. Men moet eerst de specifieke situatie analyseren en beoordelen, waarna er gezocht kan worden naar de meest effectieve oplossing. De beste manier is het probleem integraal aanpakken, zoals Kortrijk en Oostende deden.

Integrale aanpak

Communicatie en sensibilisering

Een belangrijke stap is rokers informeren en sensibiliseren over de schade die peuken aanrichten aan de natuur. Bijvoorbeeld door in het straatbeeld gebruik te maken van het ecologische krijtsjabloon 'hier begint de zee' naast rioolkolken. Deze wijzen er op dat peuken niet thuis horen in de riool. Of door informatie te verspreiden over deze schadelijkheid via allerhande communicatiekanalen.

In je communicatie kan je ook altijd verwijzen naar het feit dat stoppen met roken, de beste oplossing is voor de peukenproblematiek. Hoe je dit kan doen, is bijvoorbeeld de voordelen opsommen die het met zich mee brengt:

• op het vlak van gezondheid
• op financieel vlak.
• op allerhande vlakken

Of hen de weg te wijzen naar Tabakstop

Daarnaast kan je via communicatie rokers de weg wijzen naar peukenrecipïenten om hun te ontdoen van hun peuk.

Participatie

Buurtbewoners staan vaak te springen om mee een handje te helpen als het gaat om zwerfvuil. Zo heeft Antwerpen zijn inwoners ingeschakeld om boomspiegels (het kleine tuintje rond een stadsboom) te adopteren, waarbij de desbetreffende buurtbewoners verantwoordelijk zijn om de boom in kwestie proper te houden. Daarnaast is het organiseren van een peukenraapactie ook altijd een optie.

Charter met handelszaken: Het is zeer gemakkelijk om een groot publiek te bereiken via horecazaken. Zij beschikken vaak over een vast cliënteel dat aangesproken kan worden op een directe manier: denk aan bierviltjes op café, posters aan de ramen van een bakker… Afspraken rond infrastructuuringrepen zoals peukenrecipiënten kunnen ook gemaakt worden. Het is daarbij natuurlijk essentieel om het engagement van de uitbater te hebben, en dat officieel vast te leggen in een charter. 

Infrastructuur en omgeving

Peukenrecipiënten installeren: Op probleemlocaties hoef je vaak niets meer te doen dan een gepast alternatief te voorzien. Een peukenpaal, vuilnisbak, of zelfs een peukentegel zijn allemaal degelijke oplossingen voor het hardnekkige probleem. Het rivierenhof in Antwerpen voerde in 2017 al een succesvol peukenonderzoek uit met peukenpalen. Een proefproject van Mooimakers in 2021 toonde zo de effectiviteit van peukenrecipiënten aan bij busstations. In Eeklo en in Vilvoorde gingen ze aan de slag met peukentegels. In Roeselare kozen ze voor peukenpalen.

Straatstofzuiger: Met een veegmachine lukt het vaak niet om peuken gemakkelijk op te ruimen, aangezien ze blijven vaststeken tussen de klinkers. Manueel alle peuken oprapen is dan weer zeer arbeidsintensief. De beste oplossing is dus een straatstofzuiger, hoewel die oplossing vrij kostelijk kan zijn. Je moet toch rekenen op een bedrag van minstens 20.000 euro.

Om er voor te zorgen dat er geen peuken op de grond terecht komen, kan je kiezen om bepaalde afgebakende locaties rookvrij te maken. Eeklo besloot zo om haar speelterreinen rookvrij te maken en dit in samenwerking met de organisatie Generatie Rookvrij. Deze organisatie streeft ernaar dat kinderen in een rookvrije samenleving kunnen opgroeien.

Handhaving

Baten bovenstaande ingrepen niet, kunnen er punctuele controles uitgevoerd worden om overtreders die alsnog peuken wegwerpen aan te spreken over hun gedrag of zelfs een boete te geven. Alvorens boetes uit te schrijven, zorg dat je over een duidelijk uitgewerkte handhavingsaanpak beschikt.

Evenementen 

Bij evenementen kan er gekeken worden om tijdelijke oplossingen te voorzien. Hier alvast enkele voorbeelden:

• Rokerszones: Als er slechts enkele zones zijn waar je mag roken op je evenement, verklein je letterlijk het probleemoppervlakte. Duid de zones goed aan voor de aanwezigen via een plattegrond en met pictogrammen. Zorg dat elke zone over een peukenrecipiënt beschikt.
• Peukenpalen: Zoals we reeds hebben besproken, is het essentieel om een alternatief aan te bieden aan rokers om hun peuk weg te kunnen gooien. Peukenpalen zijn handig voor evenementen omdat ze duidelijk zichtbaar en mobiel zijn. Ook de locatie van de paal is zeer belangrijk: plaats het waar mensen vaak stilstaan of wachten. 
• Zakasbakjes: Individuele draagbare zakasbakjes zorgen ervoor dat rokers zich niet meer hoeven te verplaatsen om hun peuk weg te gooien, maar die gewoon in hun zak kunnen steken. Het is echter nodig om de nodige uitleg te verschaffen bij de zakjes, zodat alleen mensen die écht behoefte hebben aan een zakasbakje er ook eentje in ontvangst nemen.